İklim Krizi Nedir? Nedenleri Nelerdir?

iklim krizi nedir
Yazan Ekolojist

İklim Krizi nedir sorusunun yanıtı aslında çok net; acil önlem alınması gereken iklim değişikliği durumuna iklim krizi adı veriliyor. 

Daha önceleri iklim değişikliği olarak adlandırılan küresel ısınma kaynaklı doğal felaketler ve iklim değişiklikleri, durumun vehameti ve aciliyetini vurgulamak amacıyla iklim krizi olarak adlandırılıyor. İklim değişikliği olarak nitelendirildiğinde, fonetik anlamda tedbir almayı gerektiren bir durum yokmuş gibi göründüğünden, iklim krizi terimini kullanmak, yaklaşan tehlikenin farkındalığını artırmayı hedefliyor.

İklim krizi ile birlikte basın ve yayın kuruluşları tarafından; iklim acil durumu, iklim bozulması gibi durumun aciliyetini gösterir ifadelere de yer veriliyor.

İklim krizi, küresel ısınmayı ve iklim değişikliğini ve bunların sonuçlarını anlatan bir terim olmakla birlikte gezegene yönelik küresel ısınma tehdidini tanımlamak ve iklim değişikliğinin agresif bir şekilde azaltılmasını teşvik etmek için kullanılmıştır. Örneğin, BioScience dergisinde Ocak 2020’de dünya çapında 11.000’den fazla bilim insanı tarafından onaylanan bir makale, “iklim krizinin geldiğini” ve “biyosferimizi koruma çabalarında muazzam bir ölçek artışına ihtiyaç duyulduğunu” belirtmiştir.

Terim, “gezegenin devam eden sera gazı emisyonlarından kaynaklanan tehditlerin ciddiyetini uyandırdığına ve iklim savunuculuğunda uzun süredir eksik olan türden bir siyasi iradenin teşvik edilmesine yardımcı olabileceğine inananlar” tarafından kullanılmaktadır. “Küresel ısınmanın”, “iklim değişikliğinden” daha fazla duygusal katılım ve eyleme destek sağladığına, iklim değişikliğini kriz olarak adlandırmanın daha da güçlü bir etkiye sahip olabileceğine inanılmaktadır.

Yapılan çalışmalar, iklim değişikliği yerine kullanılan iklim krizi teriminin aciliyet duygusu iletmede güçlü bir duygusal tepkiye yol açtığını göstermektedir.

Ne yazık ki aktivistlerin eylemleri ve bilim insanları ile entellektüel kesimin üzerinde sıkça durduğu ve farkındalık yaratmak üzere yaptıkları tüm çalışmalar naif eylemlerden öteye gidemiyor. Dünya nüfusunun çok büyük bir çoğunluğu yaklaşan tehlikenin farkında değil, iklim krizi ve yapılması gerekenler hakkında bilgilendirme yapılsa dahi alınacak tedbirler eyleme dönüşemiyor.

İklim krizi nedir sorusunun yanıtının ardından gelin, iklim krizinin gezegen üstünde yaratacağı etkilerden biraz bahsedelim.

İklim Krizinin Nedenleri

İklim krizinin temel nedeni hepimizin çokça duyduğu küresel ısınma ve etkileri. Küresel ısınma, atmosferdeki sera etkisi yaratan gazların, yer kabuğu ve denizlerin ortalama sıcaklıklarında artışa neden olması olayına verilen addır.

Tıklayın: Sera Gazı Nedir?

Küresel ısınmanın nedenlerine gelecek olursak; çok yönlü olmakla birlikte kısaca fosil yakıt tüketiminden kaynaklanan karbondioksit ve diğer sera gazı salımları, ormanların yok edilmesi ve diğer insan eylemleri geçtiğimiz yüzyıl boyunca artmıştır diyebiliriz.

İklim krizinin nedenlerini başlıklar altında toplayacak olursak; 

  1. İnsanlığın elektrik üretmek, arabaları ve diğer ulaşım araçlarını çalıştırmak, enerji üretimi ve sanayi için kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların artan kullanımı
  2. Ormansızlaşma – çünkü yaşayan ağaçlar karbondioksiti emer ve depolar.
  3. Artan yoğun tarım – metan ve azot oksit gibi sera gazlarını yayar.
  4. Günümüzün sanayileşmiş ülkeleri – elektrik, ulaşım ve sanayi geliştirmek için ekonomilerini fosil yakıtları yakmak üzerine inşa ettiler.

Sonuç olarak, küresel yeryüzü sıcaklığındaki artış (veya küresel ısınma) iklim değişikliklerini diğer bir tabirle iklim krizini tetikliyor.

Yapılan incelemeler, dünya sıcaklık ortalamalarının bugüne kadar geri dönülemez bir şekilde 1ºC arttığını gösteriyor. Yalnızca 1 derecelik artış bile kasırgalar, orman yangınları, aşırı yağışlar ve beraberinde sel felaketleri, sıcak hava dalgaları gibi doğal felaketlerin etkilerini yaşamamıza sebep olurken gerekli önlemler alınmadığı ve karbon salımları azaltılmadığı hatta durdurulmadığı takdirde gezegen çok kısa bir süre içerisinde canlıların yaşamı için uygun olmayacak hale gelecek.

iklim krizi nedir

Bugün karbon salımlarımızı durdursak dahi mevcut karbon emisyonları nedeni ile ısınma 2030 yılında +1.5ºC’ye ulaşacak. Bu demek oluyor ki 10 yıl içinde çok daha vahim doğa olayları ile beraber canlı türlerinde kayıplar ve ekosistemde dengesizlikler oluşacak.

İklim Krizinin Sonuçları

İklim krizinin doğrudan sonuçları:

  1. Artan maksimum sıcaklıklar
  2. Artan minimum sıcaklıklar
  3. Yükselen deniz seviyeleri
  4. Daha yüksek okyanus sıcaklıkları
  5. Yoğun yağışta artış (şiddetli yağmur ve dolu)
  6. Küçülen buzullar
  7. Permafrost eritme

İnsanları ve çevremizi doğrudan etkileyen iklim krizinin dolaylı sonuçları:

  1. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde açlık ve su krizlerinde artış
  2. Yükselen hava sıcaklıkları ve ısı dalgaları yoluyla sağlık riskleri
  3. İklim değişikliğine bağlı ikincil hasarlarla uğraşmanın ekonomik sonuçları
  4. Zararlıların ve patojenlerin yayılmasının artması
  5. Flora ve faunanın sınırlı uyum yeteneği ve uyum hızı nedeniyle biyolojik çeşitlilik kaybı
  6. Artan CO₂ konsantrasyonlarının bir sonucu olarak sudaki artan HCO3 konsantrasyonları nedeniyle okyanus asitlenmesi
  7. Tüm alanlarda adaptasyon ihtiyacı (örneğin tarım, ormancılık, enerji, altyapı, turizm vb.)

İklim Krizinden En Çok Yoksul Ülkeler Etkilenecek

Küresel Adaptasyon Komisyonu’nun hazırlamış olduğu rapora göre, dünya iklim krizinin yaratacağı etkilere hazırlıksız. Bununla birlikte önümüzdeki on yıl içinde gereken yatırımlar yapılmadığı takdirde küresel ısınmada aslında en az sorumluluğu olan en yoksul kesimler en ağır bedeli ödeyecek.   

Tıklayın: Küresel Isınma Dünya’yı ve Bizleri Nasıl Etkileyecek?

Birleşmiş Milletler’in (BM) hazırladığı rapora göre; iklim krizi nedeniyle 120 milyon kişi daha yoksullaşacak bununla beraber, çok daha fazla kişi ise yaşama, beslenme, barınma ve su gibi temel insan haklarından mahrum kalacak. Rapora göre 250 bin kişinin de hastalıklardan dolayı hayatını kaybedebileceği belirtiliyor.

iklim krizi

Artış göstereceği öngörülen yoksulluğun başlıca nedenleri arasında ekolojik dengenin bozulması nedeniyle okyanus sıcaklığının yükselmesi, besin yetersizliği, gıda üretiminin azalması, kuraklık ve açlık yer alıyor.

Zengin Kesim, Yoksul Kesime Oranla 175 Kat Daha Fazla Karbon Salıyor

İklim krizinin oluşmasında en az paya sahip bir çok ülke iklim krizinin sonuçlarından en çok etkilenen ülkeler olacak. Karbon salımı ve sera gazı bazında, en zengin yüzde birlik kesimde yer alan bir kişinin, en yoksul yüzde 10’luk dilimde yer alan bir kişiden 175 kat daha fazla karbon salımına sebep olduğu belirtiliyor. Bu nedenle iklim krizi konusunda aksiyon almak için bütün insanlığın harekete geçmesi gerekiyor.

Komisyon dünyayı kurtaracak yatırımların yapılmasının zengin ülkeler açısından acil bir ahlaki sorumluluk olduğunu savunuyor.

Küresel Adaptasyon Komisyonu, iklim krizinden kaçınmak için önümüzdeki 10 yıl içinde 2 trilyon dolara yakın yatırım yapılması gerektiğini açıkladı.

Raporda, iklim krizinin bir sonucu olarak dünyanın zenginlerinin zarar görmeyip fakirlerin bedel ödediği  bu durumdan en az zararla çıkmak için büyük yatırımlar yapmak gerektiği, aksi takdirde sıranın zengin kesime de mutlaka geleceği belirtiliyor.

iklim değişikliği

Küresel Adaptasyon Komisyonu, en büyük problemin yatırımları yapacak maddi kaynağın olmamasından kaynaklanmadığını, asıl ihtiyaç duyulanın “insanları sarsıp uykularından uyandıracak ve kolektif bir hedefe yönlenmelerini sağlayacak siyasi liderlik” olduğunu kaydediyor. Rapora göre, küresel ısınmanın tehlikelerinin ve sonuçlarının çeşitli basın ve yayın kuruluşları aracılığıyla da topluma anlatılmasının, çözümlerin uygulanmasında baskılayıcı bir güç olacağının üzerinde duruluyor.

Peki gezegeni tehdit eden iklim krizi İçin Neler Yapılabilir?

İklim Krizi Çözümleri

Tüm iklim krizi çözümlerinin özü, mümkün olan en kısa sürede sıfıra ulaşması gereken sera gazı emisyonlarını azaltmaktır.

Hem ormanlar hem de okyanuslar iklimimizi düzenlemede hayati derecede önemli roller oynadığından, ormanların ve okyanusların karbon dioksiti emme konusundaki doğal yeteneklerinin artırılması da küresel ısınmanın durdurulmasına yardımcı olabilir.

İklim krizini durdurmanın ana yolları, hükümete ve iş dünyasına aşağıdakiler için baskı yapmaktır:

  1. Fosil yakıtları yerin altında tutun. Fosil yakıtlar arasında kömür, petrol ve gaz bulunur ve ne kadar çok çıkarılır ve yakılırsa, iklim krizi o kadar körüklenir. Bütün ülkelerin bir an önce ekonomilerini fosil yakıtlardan uzaklaştırması gerekiyor.
  2. Yenilenebilir enerjiye yatırım yapın. Ana enerji kaynaklarımızı temiz ve yenilenebilir enerjiye dönüştürmek, fosil yakıtları kullanmayı bırakmanın en iyi yoludur. Bunlar güneş, rüzgar, dalga, gelgit ve jeotermal enerji gibi teknolojileri içerir.
  3. Sürdürülebilir ulaşıma geçin. Benzinli ve dizel araçlar, uçaklar ve gemiler fosil yakıtları kullanır. Araba kullanımını azaltmak, elektrikli araçlara geçmek ve uçak yolculuğunu en aza indirmek sadece iklim değişikliğini durdurmakla kalmayacak, hava kirliliğini de azaltacaktır.
  4. Evlerinizdeki enerji ihtiyacını azaltın. Enerji tasarruflu klimaları efektif şekilde kullanarak ve duvarlar ile çatıları yalıtarak daha yeşil yaşamak mümkün. Okuyun: Enerji Tasarufu Nedir, Nasıl Yapılır?
  5. Çiftçiliği geliştirin ve vegan beslenmeyi teşvik edin. Bireylerin iklim krizini durdurmaya yardımcı olmasının en iyi yollarından biri et ve süt tüketimini azaltmak veya tamamen vegan olmaktır. İşletmeler ve gıda perakendecileri, çiftçilik uygulamalarını iyileştirebilir ve insanların geçiş yapmasına yardımcı olmak için daha fazla bitki bazlı ürünler sağlayabilir.
  6. Daha fazla karbon emmek için doğayı eski haline getirin. Doğal dünya, emisyonlarımızı temizlemede çok iyidir, ancak ona bakmamız gerekiyor. Doğru yerlere ağaç dikmek veya “yeniden yabanileştirme” planlarıyla toprağı doğaya geri vermek, başlamak için iyi bir yerdir. Bunun nedeni, fotosentez yapan bitkilerin büyüdükçe karbondioksiti çekmesi ve onu toprakta hapsetmesidir.
  7. Amazon gibi ormanları koruyun. Ormanlar iklim değişikliği ile mücadelede çok önemlidir ve ormanları korumak önemli bir iklim çözümüdür. Ormanları endüstriyel ölçekte kesmek, büyük miktarlarda karbon emebilecek dev ağaçları yok eder. Yine de şirketler, hayvancılık, soya veya palmiye yağı tarlalarına yer açmak için ormanları yok ediyor. Hükümetler daha iyi yasalar yaparak onları durdurabilir.
  8. Okyanusları koruyun. Okyanuslar ayrıca atmosferden büyük miktarlarda karbondioksiti emer ve bu da iklimimizi sabit tutmaya yardımcı olur. Ancak birçoğu aşırı avlanıyor, petrol ve gaz sondajı için kullanılıyor veya derin deniz madenciliği tehdidi altında. Okyanusları ve içindeki yaşamı korumak, nihayetinde kendimizi iklim değişikliğinden korumanın bir yoludur.
  9. Tüketimi azaltın. Ulaşım, moda, yemek ve diğer yaşam tarzı seçimlerimizin iklim üzerinde farklı etkileri vardır. Örneğin moda ve teknoloji şirketleri, gerçekçi olarak ihtiyaç duyulandan çok daha fazla ürün piyasaya sürmektedir. Ancak bu ürünlerin tüketimini azaltmak zor olsa da kesinlikle bizlerin elinde.
  10. Plastiği azaltın. Plastik petrolden yapılır ve petrolün çıkarılması, rafine edilmesi ve plastiğe (hatta giyim için polyestere) dönüştürülmesi işlemi şaşırtıcı derecede karbon yoğundur. Doğada çabuk bozulmaz, bu nedenle çok fazla plastik yakılır ve bu da emisyonlara katkıda bulunur. Plastiğe olan talep o kadar hızlı artıyor ki, plastiklerin yaratılması ve bertaraf edilmesi 2050 yılına kadar küresel karbon bütçesinin %17’sini oluşturacak (Bu, Paris anlaşmasına göre içinde kalmamız gereken emisyon sayısıdır).

Tüm bu çözümlerin işe yaraması için, çevreyi en çok kirleten sektörler de dahil olmak üzere, hükümetler ve işletmeler arasında güçlü bir uluslararası işbirliğine ihtiyaç vardır.

Bireyler, enerjilerini nereden aldıkları, nasıl seyahat ettikleri ve hangi yiyecekleri yedikleri konusunda daha iyi seçimler yaparak da rol oynayabilirler. Ancak iklim değişikliğini durdurmaya yardım etmenin en iyi yolu, toplu eylemde bulunmaktır. Bu, hükümetlere ve şirketlere politikalarını ve iş uygulamalarını değiştirmeleri için baskı yapmak anlamına gelir.

Hükümetler yeniden seçilmek istiyor ve işletmeler müşteri olmadan ayakta kalamazlar. Onlardan eylem talep etmek, değişimi gerçekleştirmenin güçlü bir yoludur.

yeşil enerji

İklim Krizinin Çözümü İçin Bizler Ne Yapabiliriz?

İklim krizi, elbette az sayıda kişinin yapacağı küçük değişikliklerle çözüme kavuşmayacaktır ancak arz talep dengesini sağlayan tüketicinin de üzerine düşen sorumluluğu yerine getirme bilinci ile hareket etmesi ve yaşantısında belli değişikliklere gitmesi gerekiyor.

İklim krizinin önüne geçmek için birey olarak yapılacakların başında en çok karbon salımına yol açan otomobile ve uçağa binme sayısını azaltmak geliyor. Bunun yerine mümkün olduğu kadar toplu taşımayı tercih etmek, kısa mesafeler için yürümek veya bisiklete binmek alternatif olarak değerlendirilebilir.

Dr. Baran Bozoğlu’nun en güncel bilimsel verileri çarpıcı olaylarla ortaya koyarak iklim krizini ve tüm detaylarını aktardığı, 21. Yüzyılda İklim Krizi, Paris Anlaşması Ve İklim Değişikliğine Uyum kitabı iklim krizine uyum sürecinde yardımcı bir kaynak olacak.

iklim krizi

FİYATLARI GÖSTER

Yeşil enerji üreticilerine yönelmek, gerçekten ihtiyacımız olanı satın almak, atıkları azaltmak ve doğru şekilde ayırmak, geri kazandırmak, su tüketimini minimize etmek, yerel üretimi tercih etmek ve daha az et tüketmek bireysel karbon salımlarını düşürmede önemli rol oynuyor.

Yazar Hakkında

Ekolojist

Ekolojist.net - Çevreci Haber Sitesi