Sürdürülebilirlik kavramı ilk olarak 1987 yılında resmi olarak adı ortaya atılmış bir kavramdır. Sürdürülebilirlik kavramının tarihçesinden önce sürdürülebilirlik kavramını açıklamak yararlı olacaktır.
Sürdürülebilirlik kelime anlamı olarak; üretkenlik ve çeşitliliğin devamlılığı sağlanırken, daimi olabilme yeteneğini korumak olarak tanımlanır. Kamuoyu küresel anlamda sürdürülebilirlik kavramıyla, Birleşmiş Milletler bünyesinde çalışan Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun 1987 yılında yayımlamış olduğu “Ortak Geleceğimiz” adlı rapor ile tanışmıştır. Rapor sürdürülebilirlik kavramını: “İnsanlık; doğanın gelecek kuşakların gereksinimlerine cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçları temin ederek, kalkınmayı sürdürülebilir kılma yeteneğine sahiptir” şeklinde tanımlamıştır.
Komisyonun yayımladığı raporda da tanımlandığı üzere, sürdürülebilirlik kavramı ilk olarak çevre bakış açısıyla ortaya çıkmış olan bir kavramdır. Burada amaç çevreyi, doğayı sürdürülebilir kılarak, doğaya karşı sorumlulukları yerine getirmek olarak adlandırılabilir. İnsanoğlu teknolojik olarak ilerlese bile doğa yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır. Bunun yanında doğanın bize sağladığı kaynaklar da yaşamın en çok tercih edilen kavramlarından olarak gözlemlenmektedir. Bu kaynaklar yenilenebilir kaynaklar olmadığı için de kullanım esnasında mutlaka dikkat edilmelidir.
Kimse doğadan faydalanarak elde ettiğimiz zenginliklerin yok olmasını istemez. Çünkü bu zenginlikler hiçbir şekilde üretimi yapılmayacağı, tekrar elde edilemeyecek kadar özel kavramlar olarak bilinmektedir. Doğada hiçbir kusur bulunmadığı gibi doğaya zarar verecek, yok edecek ürünler de üretilmemeli, doğa teknoloji uğruna yok edilmemelidir. Bir nevi kalkınma olarak bakılacak olan sürdürülebilirlik kavramı her anlamda gelişimi sağlayan bir proje kavram olarak gözlemlenebilmektedir.
Sürdürülebilirlik Kavramına İhtiyaç Duyulması ve Ortaya Çıkarılması
Sürdürülebilirlik kavramının en çok kullanıldığı alan çevre olsa da bu bakış açısı dünyada her türlü alanda kullanılabilmektedir. Türkiye’de de genelde borsa ve imalat doğa ile birleştirilerek sürdürülebilirlik kavramı olarak ortaya çıkarılmaktadır. Sürdürülebilirlik kavramının tarihçesi de aslında çok uzak değildir. Çevre için gerçekleştirilmesi beklenen düzenlemeler ilk olarak 1970 yılında uluslararası alanda yapılmıştır. Amaç çevreyi geleceğe hazırlamak, doğayı tehdit edecek olası durumlardan uzak durmak olarak bilinmektedir.
1972 yılında da sosyo-ekonomik olarak çevre alanında ilk küresel değerlendirme olan Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı’nda kabul edilmiş ve imzalanmıştır. Çevre koruma üzerine yaptırımlar ilk defa bu bildirge imzalanarak uygulanmıştır.
Sürdürülebilir kalkınma olarak ortaya çıkan bu kavram da ilk defa 1987 yılında Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu tarafından hazırlanan raporda geçmiştir. Bahsi geçen 1987 yılından itibaren de sürdürülebilirlik kavramı çevre için kullanılışlı hale getirilmiş bir kavram olarak ortaya çıkmıştır.
Doğa adına ortaya çıkarılmış sürdürülebilirlik kavramının amacı bir bakıma doğadaki yoksulluğu azaltmak, doğal kaynaklardan yararlanırken dünyadaki eşitliği sağlamak, en önemlisi çevre dostu teknolojilerin ortaya çıkarılmasına zemin hazırlamak, nüfus kontrolünü de sağlamaktadır. Çevre adına sürdürülebilirlik kavramının uygulamasının sağlanması oldukça önemli olarak görülmektedir.
Birleşmiş Milletler bildirgesinde asıl amaç insanlığın gelişmesine doğanın katkıda bulunmasını sağlamaktır. Yapılan yeni gelişmelerde de doğaya zarar vermeden bunların gerçekleşmesini sağlamak oldukça önemlidir. Sürdürülebilir projeler arasında sadece doğanın ve insanın arasındaki ilişkiler değil birçok farklı projeler de yapılmaktadır. Yapılan bu çalışmalar pek çok katkı sağlamaktadır.
Sürdürülebilirlik Kavramının Tarih Boyunca İlerleyişi
Sürdürülebilir kavramı sadece doğa için değil pek çok farklı alanda da kullanılmaktadır. Ülkemizde çoğunlukla borsa ve imalat alanında sürdürülebilirlik kavramı dikkat çekmektedir. Şirketler sürdürülebilirlik endeksi oluşturarak bu kavramı kullanmaktadır. Bunun dışında sürdürülebilir kalkınma, sürdürülebilir kalkınmada iş dünyası ve sanayi, sürdürülebilir kalkınmada bilgi ve iletişim, biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği ve sürdürülebilir kalkınma, yönetişim ve sürdürülebilir kalkınma olarak birçok proje karşımıza çıkmaktadır. Sürdürülebilirlik kavramının tarihçesi yaklaşık kırk seneye yakın bir zamana dayansa da hala kullanılmaktadır.
EVET “İnsanlık; doğanın gelecek kuşakların gereksinimlerine cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçları temin ederek, kalkınmayı sürdürülebilir kılma yeteneğine sahiptir”