Sanayi devrimi ve endüstrileşme ile birlikte teknolojinin ve tarımda kullanılan tekniklerin değişmesi, kentlerde istihdamı artırmış, köylerde artık olan iş gücünün kentlere göçmesini başlatmış ve kentlerde yaşayan nüfusun giderek artması, kendi ihtiyaçları kadar, geçimlik üretim yapan köylülerin ekim dikim faaliyetlerini tamamen değiştirmiştir.
Tarımsal üretimde teknik kullanımın artması tarımda sanayileşmeyi getirmiş buna bağlı olarak da geçimlik üretim yapan köylü; değişip dönüşerek sanayi tipi tarıma dönmüştür. Köylü sadece toprağın ekilip ürünün büyümesiyle değil aynı zamanda bu ürünün işlenmesi, pazarlanmasıyla ilgilenir hale gelmek zorunda kalmıştır.
Bugün tarım ise bitkisel ve hayvansal üretimin dışına çıkarak bunların geliştirilmesi, işlenmesi, pazarlanması haline dönüşmüştür. Köylülerin yaptığı tarım ise devlet tarafından belirlenen kanunlarla yönetilmeye başlanmıştır.
Tarımın sanayileşmesi, artan insan nüfusuyla birlikte beslenme şeklinin değişmesi, küreselleşme buna bağlı olarak gıdanın mekansız ve zamansız hale gelmesi ile birlikte bizim beslenme hayatımıza da farklı ürünlerin girmesine neden olmuştur. Süper market raflarında gördüğümüz mango, avokado, kivi, muz gibi ürünlerin nasıl ve ne şekilde hayatımıza katıldıkları zihinlerimizde net değildir.
“Hiç bir yemek özünde ulusal değildir; bir yöreye ait olduğunu düşündüğümüz her yemek hareket ve birbirine karışma hikayelerini anlatır. Var olan sadece doğallaştırılmış (zaman içinde değiştirilmiş, uyarlanmış ve melezleşmiş) yemeklerden oluşmuş bir mönüdür. Ayrıca tanım gereği bir ulusun kimliğinin bir parçası olarak aldığımız gıda maddeleri, ticari bağlantıların, kültürel alışverişin ve özellikle sömürgeciliğin karmaşık hikayelerini gizlemektedir.” (Bell ve Valentine:1997:169 dan aktaran Tomlinson 2013:181)
Muz Üretimi
Muz; ülkemizdeki üretimine bakarsak örtü altı muz üretimiyle 728 bin tona ulaşmıştır. Bitki büyüme ve gelişmesi için gerekli iklim etmenlerinin kontrol edildiği örtü altı tarımına sera denilmektedir. Özellikle Antalya bölgesinde muz üretiminde devletin üreticilere sağladığı sübvansiyonlu tarım kredisi, örtü altı tarım destekleri ve hibeler muzun popüler ürün olma özelliğini artırmıştır.
Genellikle iç piyasada tüketilen yerli muz, örtülü üretimin artmasıyla ithalatın azaltılmasını sağlayarak Türkiye ihtiyacının yaklaşık 4’te 3’ünü karşılar seviyeye gelmiştir. Muz üretimine bakıldığında 2019 yılından 2020 yılına %33 üretim artışı olduğu görülmektedir, TUİK verilerine göre 111.544 dönüm alan muz ekilidir (Şekil1). Bunun 50.676 dönümü Antalya bölgesindedir (Şekil2).
Şekil1: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1
Daha evvel muz üretimi gibi, Antalya bölgesinde yapılan, devlet desteğiyle başlayan nar ağacı ekimi 2015 sonu itibariyle 57.373 dekar iken 2016 yılından itibaren nar ağaçlarının sökülmeye başlanmasıyla azalmaya başlamıştır (Şekil2).
Şekil2: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
Bugün yapılan üretim faaliyetlerinin tümünün gelecek nesillerin ihtiyaç duyacakları gıdaya ulaşımlarını sağlayacak şekilde olması yani “sürdürülebilir” olması gerekmektedir.
Bölgede sürdürülebilir bir şekilde örtü altı muz üretimi olması için toprak kaynakları iyileştirmeli, su yolları korunmalı, sağlıklı yiyecekler sağlanmalı, üreticinin dış kaynaklara bağımlılığı azaltmalı ve çiftçiler için güvenilir bir gelir kaynağı sağlamalıdır.
Günümüzde üretimin kimin kontrolünde olduğu belli değildir. Tıpkı nar üretiminde olduğu gibi. Kısaca üretimin devletin mi, şirketlerin mi, üreticinin mi olduğu belli değildir.
Gıda güvenliği ve gıda güvencesi bu anlamda önemli kavramlar haline gelmiştir ve artık yalnızca uluslararası bir insani öncellik değildir, aynı zamanda küresel kapitalist ekonomide gıdaya erişim koşullarını tanımlayan bir söylem haline de gelmiştir (Mustafa Koç, 2013:15).
Kaynaklar:
Koç, M. (2013) Küresel Gıda Düzeni Kriz Derinleşirken. Ankara:NotaBene Yayınları
Tomlinson,J., (2013). Küreselleşme ve kültür İstanbul:Ayrıntı Yayınları
