20. yüzyılda dünyamızda petrolden başka enerji kaynakları olduğu fark edildiğinden beri hayatımıza giren bir kavram olan yenilenebilir enerji kaynakları hem ülkelerin hem de büyük şirketlerin gelecek planları arasında gündem oluşturan en önemli maddeler arasında yer alıyor.
Yenilenebilir enerji nedir sorusunun yanıtını aramak üzere, genellikle akademik makalelerde ve kimi zaman televizyon haberlerinde rastladığımız bu tabire biraz yakından bakalım.
Yenilenebilir Enerji Nedir?
Albert Einstein, her şey enerji ile alakalıdır ve her şey yalnızca bundan ibarettir diye başlayıp devam eden sözleri ile birçok konuda olduğu gibi geleceğe ışık tutan bir tutum sergilerken belki de yaşadığı dönemde ne demek istediği tam anlaşılamamıştı. Günümüzde uğruna ambargolar konan, savaş tehditleri savrulan enerji kavramı kurulmak istenen imparatorluklardan bağımsız olarak ele alındığında bütün insanlık için hayati bir önem taşımaktadır.
Yenilenebilir enerji doğanın kendi bünyesinde bir döngü içinde devamlı olarak bulunan enerjilere verilen genel ad olarak tanımlanabilir. Yeryüzünde bir güç oluşturan her etmen, içinde enerji barındırır. Depremler, yıldırımlar, kasırgalar ve gel git olayları bir çırpıda akla gelebilecek örneklerden bir kaçıdır.
Yenilenebilir enerji, başka bir deyişle sürdürülebilir enerji, kullandıkça tüketilebilen bir kaynağa bağlı olmaksızın, sürekli kullanılabilen bir enerji türüdür. Yenilenebilir enerji kaynağı ise bu enerji türünün elde edildiği kaynaklara verilen addır.
Yenilenebilir enerji, sürekli yenilenen doğal süreçlerden üretilen enerjidir. Buna güneş ışığı, jeotermal ısı, rüzgar, gelgitler, su ve çeşitli biyokütle biçimleri dahildir. Bu enerji tüketilemez ve sürekli yenilenir.
Yenilenebilir enerji, sürekli yenilenen ve hiç tükenmeyen doğal kaynaklar kullanılarak üretilir.
Birçok doğal enerji kaynağı olduğu gibi, birçok yenilenebilir enerji teknolojisi vardır.
Enerji sözcüğü toplumlarda ilk olarak hareket eden cisimleri çağrıştırsa da bu aslında çok küçük bir dilimi kapsamaktadır. Örneğin güneş bünyesinde barınan enerji hareketten değil ısıdan kaynaklı olarak ortaya çıkan bir türdür. Diğer yandan bu enerjiler asla ilk görünümlerinde olduğu gibi durmaz. Enerji potansiyel veya kinetik olabilir ama stabil olması kesinlikle söz konusu değildir.
Enerjinin stabil olamayacağı gerçeği yenilenebilir enerji kaynakları konusunun da temelini ortaya çıkaran bir önermedir. Yaşanan doğal süreç içerisinde bir döngü halinde kendini sürekli yenilemesi, bir enerji türünün çeşitli şekillerde kendini göstermesine olanak tanır. Doğanın insanlara yol gösterdiği şekilde de doğru metotlarla bu sirkülasyonu manipüle etmek mümkünlük kazanır.
Yenilenebilir enerji nedir sorusunu yanıtladıktan sonra yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir ve bu kaynaklar ne şekilde kullanılır biraz da bu konulardan bahsedelim.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nelerdir?
Tükenmeden diğer enerji kaynaklarının üretiminde kullanılan kaynaklara yenilenebilir enerji kaynakları diyebiliriz. Yenilenebilir enerji kaynakları doğal kaynaklardan sağlanır ve sürdürülebilirliği mümkün olan enerjilerdir.
Kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil enerji kaynakları zamanla bitip tükenirken, yenilenebilir enerji kaynakları sürekli yenilenir ve hiç bir zaman bitmez.
Yenilenebilir enerji kaynakları 8 ana başlık halinde toplanmıştır. Bu başlıkları şu şekilde sıralamak mümkündür.
- Rüzgar enerjisi
- Güneş enerjisi
- Hidrolik enerji
- Jeotermal enerji
- Biyokütle enerjisi
- Gelgit enerjisi
- Dalga enerjisi
- Hidrojen enerjisi
Neden Bu Kadar Önemli?
Aslında yenilenebilir enerji kavramının önemini anlamak için tarih boyunca Ortadoğu’da yaşanan kaosu ve ölen binlerce insanı aklımıza getirmemiz yeterlidir. Petrol ve doğalgaz rezervlerini eline geçirmek isteyen, deyim yerindeyse büyük oyuncular, bu enerji kudretine sahip olabilmek için her yola başvurmuşlardır. Fakat petrolün tükeneceği gerçeği iyice yüzümüze vurulmaya başlayınca alternatif yöntemlere gösterilen ilgi de artmıştır.
Hal böyle olunca dönemin enerji avcıları geleceğin temellerinin enerji üzerinde yükseldiğini görmüş ve bütün çalışmalarını bu yola sevk etmiştir.
Enerji üretimi konusunda kaynağın yeterliliğinden ziyade üretim maliyeti üzerinden planlama yapılır. Yapılan maliyet hesaplarında doğanın armağanı olarak insanlığı sunulan enerji kaynaklarından elde edilen gücün bu üretim maliyetini minimize ettiği gözlemlenebilir. Endüstriyel mühendisliğin birincil konusunu oluşturan optimizasyon yasalarına göre de bu tarz enerjiden alınan fayda maksimum düzeyde olmaktadır.
Ayrıca diğer enerji üretim yöntemlerinde olduğu gibi bitme sorunu olmayan bir kaynakla çalışıldığı için devamlılık arz eden bir mekanizma oluşturmak hem üreten için hem de tüketici için büyük bir avantaj sağlamaktadır.
Yenilenebilir enerji kaynakları ekonomik anlamda sağladığı olumlu etkenler ve süresiz kullanım imkanı sunması sebebi ile dünya üzerinde yaşayacağımız geri kalan zamanlar için adeta bir insanlık kurtarıcısı vazifesi görmektedir.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Detaylı Bakış
Yenilenebilir enerji kaynakları olan güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, hidrolik/hidroelektrik enerji, jeotermal enerji, biyoyakıt enerjisini de içeren biyokütle enerjisi, hidrojen enerjisi, dalga enerjisi ve gelgit enerjisi ve çalışma prensipleri
Güneş Enerjisi
Güneş enerjisi, yenilenebilir enerji kaynakları arasında en önde gelen enerji çeşitlerindendir. Dünyadaki tüm canlılar için hayati bir kaynak olan güneşin kütlesinin %90’ı protonlardan oluşmaktadır. Araştırmacılar güneşteki hidrojen yakıtının tüketilme ömrünün 5 milyar yıl süreceğini iddia etmektedir. Bu nedenle güneş insanlık için tükenmez ve nesiller boyu kullanılabilecek bir enerji kaynağıdır.
Ari bir enerji kaynağı olarak nitelendirilen güneş; gaz, duman, kükürt gibi zararlı maddeleri bünyesinde bulundurmamaktadır.
Güneş enerjisi tüm dünya ülkeleri tarafından tercih edilebilecek bir enerji türüdür. Bu özelliği ülkelerin dışa bağımlı olmamasını ve kendi içlerinde enerji ihtiyaçlarını karşılayarak ülke ekonomisine katkı sağlamalarına olanak tanır. Güneş enerjisi petrol gibi hiçbir ulaştırma sistemine bağlı değildir. Böylece, kurulduğu bölgede dışarıdan hiçbir ek katkı yapılmadan enerji sağlayabilir. Diğer enerji kurulum sistemleriyle karşılaştırıldığında yüksek teknoloji gerektirmeyen bu enerji türü paneller yardımıyla kolayca kurularak ısı ve elektriğe dönüştürülebilir.
Rüzgar Enerjisi
Rüzgar enerjisi, yüksek bölgelere türbinlerin inşa edilmesi ile elde edilir. Havanın kinetik enerjisinin elektrik enerjisine çevrilmesiyle birlikte elde edilen bu enerji sisteminin gücü, hızının küpü ile doğru orantılıdır.
Rüzgarın gücü teknolojinin gelişmesiyle birlikte önceden tahmin edilebilir hale geldiğinden bu yenilenebilir enerji giderek daha etkin halde kullanılmaktadır. Rüzgar enerjisi üretmek için mikro, küçük, yatay eksenli düşey eksenli, eğik eksenli rüzgar türbini kullanılmaktadır.
Güneş enerjisi gibi ülkelerin dışarı bağımlılığını azaltan rüzgar enerjisinin maliyeti de oldukça düşüktür.
Hidroelektrik Enerji
Hidroelektrik Enerji kaynağını nehirlerden alır. Hidroelektrik enerji üretimi sırasında suyun akışıyla açığa çıkan kinetik enerji, inşa edilen kanallar sayesinde türbinlere gönderilir. Hidroelektrik enerji kurulumu su akış gücünün fazla olduğu yüksek yerleşkelere yapıldığı taktirde, verimi oldukça yüksek olacaktır.
Hidroelektrik enerji kaynağı istenildiği zaman devreye alınıp, istenildiği zaman devreden çıkarılabildiği için kullanım kolaylığı ve güvenlik sağlamaktadır. Enerji üretiminin yanı sıra sulama içinde tercih edilmektedir.
Jeotermal Enerji
Jeotermal enerjinin kaynağı yeraltı sularıdır. Bu sistemde enerji yer altından çıkan sudan veya onun buharından elde edilmektedir. Kaplıca amacıyla da kullanılan bu enerji kurulduğu bölgelerdeki kaynakları direkt olarak kullanabileceği gibi dolaylı yoldan da kullanabilir. Ülkemizde başlıca kullanılan temiz enerji kaynağıdır.
Biyokütlesel Enerji
Biyokütle enerjisinin kaynağı biyolojik atıklardır. Genellikle bitki ve hayvan kalıntılarının yakılmasıyla elde edilmektedir. Biyokütle enerjisi istenilen her yerde kullanılabilir ve depolanabilir. Talep edilen büyüklükte inşa edilebilir.
Hidrojen ve Gelgit Enerjisi
Su ve hidroksitleri kaynak alarak hidrojen gazının işlenmesi ile elde edilen hidrojen enerjisi ile okyanus ve denizleri kaynak alarak dalgaların yarattığı basınçla üretilen dalga ve gelgit enerjisi diğer alternatif enerji üretim kaynaklarıdır.
Yenilenebilir Enerji Kullanım Alanları
Dünyada kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir sorusundan sonra yanıtlanması gereken bir diğer soru da bu kaynakların kullanım alanlarının nereler olduğudur. Yenilenebilir enerji kaynakları sanayi tesislerinde, ulaşım, aydınlatma, elektronik cihazlar ve ısınma gibi önemli alanlarda kullanılmaktadır.
Tüketim Toplumu için Şart
Yenilenebilir enerji, içerisinde bulunduğumuz tüketim toplumunun olmazsa olmazı konumunda bulunmaktadır. Zira sürekli tüketen fakat ürettiğiyle çevreye yarardan çok zarar veren bir toplumun bu tüketim süreci, böyle bir gidişat içerisinde fazla ayakta kalamayacak ve yakın gelecekte yok olacaktır. Bu yüzden de yenilenebilir enerji kaynakların önemi oldukça büyüktür. Ayrıca yenilenemez enerjilerin(kömür, petrol vs.) çevrede bıraktığı zarar göz önünde bulundurulduğu zaman yenilenebilir enerji kaynaklarının ne denli faydalı olabileceği çok net anlaşılmaktadır.