Yenilenebilir enerji kaynakları hakkında bilgi vermeden önce yenilenebilir enerji nedir? sorusunu yanıtlayalım.
İçindekiler
Yenilenebilir Enerji Nedir?
Yenilenebilir enerji doğal kaynaklardan elde edilen ve doğal yollarla kendini yenileyebilen enerjidir. Bu sebeplerle yenilenebilir enerji için temiz enerji veya sürdürülebilir enerji tabirleri de kullanılmaktadır.
20. yüzyılda dünyamızda petrolden başka enerji kaynakları olduğu fark edildiğinden beri hayatımıza giren bir kavram olan yenilenebilir enerji kaynakları hem ülkelerin hem de büyük şirketlerin gelecek planları arasında gündem oluşturan en önemli maddeler arasında yer alıyor.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nelerdir?
Yenilenebilir enerji kaynakları, dünyanın doğal döngüsü içerisinde sürekli kendini yenileyebilen enerji kaynaklarının tamamıdır. Kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil enerji kaynakları zamanla bitip tükenirken, yenilenebilir enerji kaynakları sürekli yenilenir ve hiç bir zaman tükenmez.
Yenilenebilir enerji kaynakları kısaca şunlardır:
- Güneş Enerjisi
- Rüzgar Enerjisi
- Jeotermal Enerji
- Biyoenerji/Biyokütle Enerjisi
- Hidroelektrik Enerji
- Hidrojen enerjisi
- Dalga enerjisi
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Özellikleri Nelerdir?
Yenilenebilir enerji kaynakları, sürdürülebilirlik açısından ve ihtiyaca cevap vermede en önemli rolü oynamaktadır.
- Yenilenebilir enerji kaynakları genellikle dört önemli alanda enerji sağlar: elektrik üretimi, hava ve su ısıtma / soğutma, ulaşım ve kırsal (şebekeden bağımsız) enerji hizmetleri.
- Yenilenebilir enerji kaynakları bir ülkenin kalkınması için en önemli unsur olan enerjinin en temiz ve sürdürülebilir yolla üretilmesini sağladığından önemli bir yere sahiptir.
- Yenilenebilir enerji kaynakları çevrenin korunması açısından önemlidir, çünkü fosil yakıt kullanımını azaltır.
- Yenilenebilir enerji kaynakları sürekli yenilendiğinden ve tükenmediğinden dışa bağımlılığı azaltır.
- Yenilenebilir enerji kaynakları yeni istihdam sağlar ve işsizliği azaltır.
Gelin bu kaynakları detaylı olarak ele alalım:
1. Güneş Enerjisi
Yenilenebilir enerji kaynakları arasında belki de en sık karşılaşılan güneş enerjisidir. Güneş enerjisi adından da anlaşılacağı üzere Güneş’ten gelen enerjidir. Güneş enerjisi üretimi güneş panelleri aracılığıyla yapılır.
Güneşten gelen ışık ultraviyole, görünür ve kızıl ötesi ışınlar olarak gelir. Görünür ışık, görmeye alışkın olduğumuz renklerin spektrumudur ancak ultraviyole ve kızılötesi görülemez.
Güneş enerjisi kullanmak neden önemlidir?
Güneş enerjisi, yenilenebilir bir enerji kaynağıdır. Kullanımı ücretsizdir ve çevreye zarar vermez.
Günümüzde üretilen elektriğin büyük bölümü, karbondioksit ve kirlilik açığa çıkaran fosil yakıtların yakılmasıyla elde edilir. Güneş enerjisinin havaya herhangi bir salımı yoktur şey, bu nedenle de temiz bir enerji kaynağıdır ve gezegenimize zarar vermez.
Güneş enerjisi nasıl elektriğe dönüşür?
Işık bir güneş paneline çarptığında, bir elektrik akımı üretmek için her bir güneş panelindeki silikon kristallerle reaksiyona girer.
Elektrik akımı daha sonra Ulusal Şebekeye aktarılır.
Ulusal Şebeke, elektriği ülke çapındaki elektrik santrallerinden evlere ve işyerlerine aktaran kablolar ve teller sistemidir.
2. Rüzgar Enerjisi
Rüzgar, Dünya atmosferindeki Güneş’ten gelen ısı enerjisinin yarattığı dev konveksiyon akımlarının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu, rüzgardaki kinetik enerjinin yenilenebilir bir enerji kaynağı olduğu anlamına gelir – Güneş var olduğu sürece rüzgar da olacaktır.
Rüzgar enerjisi üretiminde rüzgar türbinleri kullanılır. Bir rüzgar türbini genel olarak kule, jeneratör, hız dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik ve elektronik elemanlar ve pervaneden oluşur. Uzun bir kuleye monte edilmiş devasa kanatları olan türbinlerin kanatları üzerinden esen rüzgar, kanatları kaldırıp dönmelerini sağlar.
Rüzgar Enerjisinin Avantajları
Rüzgar yenilenebilir bir enerji kaynağıdır ve yakıt maliyeti yoktur.
Hiçbir zararlı kirletici gaz üretilmez.
Rüzgar Enerjisinin Dezavantajları
Rüzgar çiftlikleri gürültülüdür ve yakınlarında yaşayanları rahatsız edebilir.
Üretilen elektrik miktarı rüzgarın gücüne bağlıdır.
Rüzgar yoksa elektrik de yoktur.
3. Jeotermal Enerji
Jeotermal yer ısısı anlamını taşımaktadır. Doğa olayları ve özellikle yağışlar ile birlikte yer yüzüne ulaşan sular yer kabuğu çatlaklarından magma tabakasına ulaşır. Magma tabakasında ısınan sular sıcak su ve buhar olarak tekrar yeryüzüne ulaşır. Yeryüzüne ulaşan bu su ve buhar türbinler aracılığıyla jeotermal enerji üretilmesini sağlar ve elektrik santralleri vasıtasıyla oluşan enerji elektriğe dönüştürülür.
Jeotermal ve nükleer enerji, Güneş’ten gelmeyen tek enerji kaynağıdır.
Jeotermal Enerjinin Avantajları
Jeotermal enerji yenilenebilir bir enerji kaynağıdır ve yakıt maliyeti yoktur.
Hiçbir zararlı kirletici gaz üretilmez.
Jeotermal Enerjinin Dezavantajları
Dünyanın çoğu yeri jeotermal enerjiden yararlanılabilecek uygun alanlara sahip değil.
4. Biyoenerji/Biyokütle Enerjisi
Tarım atıkları, orman sektörü organik atıkları, hayvansal atıklar (mezbaha atıkları, dışkı, vb) veya şehir atık sularının oksijensiz ortamda çürütülerek; çeşitli su bitkileri gibi canlı (biyolojik) kaynaklar yolu ile elde edilen yakıta Biyogaz, bu enerji türüne ise Biyokütle Enerjisi (biomass) adı verilir. Kısaca organik maddelerden çeşitli yollarla elde edilen enerji, biyokütle enerjisidir.
Biyokütlenin nakliyesi maliyetlidir ve kömür kadar pahalıdır. Ayrıca yandıklarında, atmosferik kirleticiler yayarlar. Su buharı, karbondioksit, metan ve azot oksit gibi sera gazları açığa çıkar.
5. Hidroelektrik Enerjisi
Hidroelektrik enerjisi akan suyu HES adı verilen hidroelektrik santraller yoluyla elektrik enerjisine dönüştürme sürecini tanımlar. Hidroelektrik enerjisi de su akışı sayesinde yenilenebilir ve sürdürülebilir bir enerji kaynağıdır.
Hidroelektrik enerjide akan suyun gücüne göre üretilen enerji miktarı değişiklik göstermektedir. Su ne kadar yüksekten akıyorsa üretilen enerji miktarı da o o oranda artmaktadır.
Hidroelektrik santrallerinde su kanal veya borular vasıtasıyla da taşınabilmektedir. Suyun akışıyla pervaneler dönerek açığa çıkan mekanik enerji elektrik enerjisine çevrilir.
Hidroelektrik enerjisi elektrik enerjisi üretiminin yanı sıra, ulaşım, balıkçılık ve sulamada da kullanılabilmektedir. Ancak kurulum süreci çok uzundur ve yatırım maliyeti de yüksektir. Üstelik deprem gibi afet durumlarında sel riski de barındırmaktadır.
6. Hidrojen Enerjisi
Hidrojen enerjisi, doğada en çok bulunan element olan hidrojenin saf halde ayrıştırılması sonucu moleküllerinde açığa çıkan bir kimyasal enerjidir.
Bu enerji çeşitli yöntemlerle ısı ve elektrik formlarına dönüştürülerek kullanılabilir. Ayrıca ayrıştırılma sonucunda da su veya su buharı açığa çıkardığı için temiz ve yenilenebilir bir enerji kaynağı olarak nitelendirilebilir.
Hidrojen enerjisi çevreye hiç bir zararlı sera gazı yaymaz, yalnızca su ve su buharı ortaya çıkar, ayrıca enerji potansiyeli de oldukça yüksektir. Fakat hidrojen doğada bileşik olarak bulunması nedeniyle saflaştırılması için hidrojen gazının işlenmesi ve dönüştürülmesi gereklidir ve bu dönüştürme teknolojisi oldukça maliyetlidir. Bu sebeplede hidrojen enerjisi her ne kadar yenilenebilir enerji kaynakları arasında yer alsa da doğal bir enerji türü değildir.
7. Dalga Enerjisi
Dalgalar güçlü ve sınırsız yenilenebilir enerji kaynağıdır. Dalga enerjisi, okyanus veya denizlerde rüzgar yoluyla oluşan dalgalardaki kuvvetin kullanılarak elektrik enerjisine dönüştürülmesidir. Elektrik üretmek için rüzgar vasıtasıyla dalgalardaki kuvveti kullanan, yakın zamanda geliştirilmiş bir enerji üretim yönetimidir. Rüzgarın dalgalar üzerinde ve yüzeyinin altında oluşturduğu salınım hareketini dalga jeneratörleri ile enerjiye çevirir.
Dalga enerjisi, çevreyi en az etkileyen yenilenebilir enerji kaynağı olduğu için ve her elektrik üretim tesisinin sahip olduğu sorunlardan olan çevre kirliliği sorununu ortadan kaldırması sebebi ile verimi ve kullanım maliyeti açısından da büyük bir fayda sağlamaktadır.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Önemi
Yenilenebilir enerji, içerisinde bulunduğumuz tüketim toplumunun olmazsa olmazı konumunda bulunmaktadır. Zira sürekli tüketen fakat ürettiğiyle çevreye yarardan çok zarar veren bir toplumun bu tüketim süreci, böyle bir gidişat içerisinde fazla ayakta kalamayacak ve yakın gelecekte yok olacaktır. Bu yüzden de yenilenebilir enerji kaynakların önemi oldukça büyüktür.
Ayrıca yenilenemez enerjilerin (kömür, petrol vs.) çevrede bıraktığı zarar göz önünde bulundurulduğu zaman yenilenebilir enerji kaynaklarının ne denli faydalı olabileceği çok net anlaşılmaktadır.
Yenilenebilir Enerjinin Avantajları ve Dezavantajları
Yenilenebilir Enerjinin Avantajları
Yenilenebilir enerjiyi fosil yakıtlar yerine kullanmanın birçok avantajı vardır. İşte çevreci olmanın ve yenilenebilir enerji kaynaklarının en önemli faydalarından bazıları:
1. Yenilenebilir enerji tükenmeyecek
Yenilenebilir enerji teknolojileri, güç üretmek için doğrudan çevreden gelen kaynakları kullanır. Bu enerji kaynakları, daha popüler seçeneklerden bazılarını adlandırmak için güneş ışığı, rüzgar, gelgitler ve biyokütleyi içerir. Pek çok fosil yakıt türü için söylenemeyecek olan yenilenebilir kaynaklar tükenmeyecek – fosil yakıt kaynaklarını kullandıkça, bunların elde edilmesi giderek zorlaşacak ve muhtemelen çıkarmanın hem maliyetini hem de çevresel etkisini artıracak.
2. Bakım gereksinimleri daha düşüktür
Çoğu durumda, yenilenebilir enerji teknolojileri, geleneksel yakıt kaynaklarını kullanan jeneratörlerden daha az genel bakım gerektirir. Bunun nedeni, güneş panelleri ve rüzgar türbinleri gibi üretim teknolojisinin ya çok az sayıda ya da hiç hareketli parçası olmaması ve çalışmak için yanıcı, yanıcı yakıt kaynaklarına güvenmemesidir. Daha az bakım gereksinimi, daha fazla zaman ve para tasarrufu anlamına gelir.
3. Yenilenebilir enerji tasarruf sağlar
Yenilenebilir enerji kullanmak, uzun vadede tasarruf etmenize yardımcı olabilir. Yalnızca bakım maliyetlerinden değil, aynı zamanda işletme maliyetlerinden de tasarruf edersiniz. Güneşten, rüzgardan, buhardan veya doğal süreçlerden güç üreten bir teknoloji kullandığınızda, yakıt ikmali için ödeme yapmanız gerekmez. Yenilenebilir enerji kullanarak tasarruf edeceğiniz para miktarı, teknolojinin kendisi de dahil olmak üzere bir dizi faktöre bağlı olarak değişebilir. Çoğu durumda, yenilenebilir enerjiye geçiş, yüzlerce ila binlerce dolar arasında tasarruf anlamına gelir.
4. Yenilenebilir enerjinin birçok sağlık ve çevresel faydası vardır
Yenilenebilir enerji üretim kaynakları havaya çok az sera gazı veya kirletici madde yaymaz veya hiç yaymaz. Bu, daha küçük bir karbon ayak izi ve doğal çevre üzerinde genel olarak olumlu bir etki anlamına gelir. Yanma süreci sırasında, fosil yakıtlar, küresel sıcaklıkların artışını ve aşırı hava olaylarının sıklığını şiddetlendirdiği kanıtlanmış olan yüksek miktarlarda sera gazı salmaktadır.
Fosil yakıtların kullanımı yalnızca sera gazlarını değil, solunum ve kalp sağlığı sorunlarına yol açan diğer zararlı kirleticileri de yaymaktadır. Yenilenebilir enerji ile, bu kirleticilerin yaygınlığını azaltmaya ve genel olarak daha sağlıklı bir atmosfere katkıda bulunuyorsunuz.
5. Yenilenebilir kaynaklar yabancı enerji kaynaklarına bağımlılığı azaltır
Yenilenebilir enerji teknolojileri ile yerel olarak enerji üretebilirsiniz. Güç ihtiyaçlarınız için ne kadar çok yenilenebilir enerji kullanırsanız, ithal enerjiye o kadar az güvenirsiniz.
Yenilenebilir Enerjinin Dezavantajları
Yenilenebilir enerjinin birçok faydası vardır, ancak yenilenebilir enerji her zaman efektif sonuçlar vermeyebilir. Yenilenebilir kaynakları geleneksel yakıt kaynaklarına göre kullanmanın bazı dezavantajları.
1. Daha yüksek ön ödeme maliyeti
Yenilenebilir enerji kullanarak paradan tasarruf edebilirsiniz, ancak teknolojiler genellikle geleneksel enerji üreticilerinden daha pahalıdır. Bununla mücadele etmek için, yenilenebilir teknolojinin ilk maliyetlerini hafifletmeye yardımcı olmak için genellikle vergi kredileri ve indirimler gibi mali teşvikler vardır.
2. Kesintiye Uğrar
Yenilenebilir enerji kaynakları dünyanın her yerinde bulunsa da, bu kaynakların çoğu yıl boyunca 7/24 mevcut değildir. Bazı günler diğerlerinden daha rüzgarlı olabilir, güneş geceleri parlamaz ve zaman zaman kuraklıklar meydana gelebilir. Bu teknolojileri bozan öngörülemeyen hava olayları olabilir. Fosil yakıtlar kesintiye uğramaz ve dilendiği zaman kullanıma hazırdır.
3. Depolama yetenekleri
Bazı yenilenebilir enerji kaynaklarının kesintili olması nedeniyle, enerji depolamaya büyük ihtiyaç vardır. Günümüzde mevcut depolama teknolojileri varken, özellikle büyük ölçekli yenilenebilir enerji santralleri için pahalı olabilirler. Teknoloji ilerledikçe enerji depolama kapasitesinin arttığını ve zaman geçtikçe pillerin daha uygun maliyetli hale geldiğini belirtmek gerekir.
4. Coğrafi sınırlamalar
Her ülke, değişen iklimlere, topografyalara, bitki örtüsüne ve daha fazlasına sahip farklı bir coğrafyaya sahiptir. Bu, durum, yenilenebilir teknolojiler için diğerlerinden daha uygun olan bazı coğrafyalar olduğu anlamına gelir. Örneğin, açık alana sahip büyük bir çiftlik, konut tipi bir rüzgar türbini veya güneş enerjisi sistemi için harika bir yer olabilirken, bir şehirdeki daha yüksek binaların gölgesinde kalan bir şehir evi bunu yapamaz.
Yenilenebilir Enerji Kaynağı Ne Değildir?
Fosil yakıtlar, sonsuz olmadıkları için yenilenebilir bir enerji kaynağı değildir. Ayrıca, atmosferimize iklim değişikliğine ve küresel ısınmaya katkıda bulunan karbondioksit salarlar.
Kömür yerine odun yakmak biraz daha iyidir ama karmaşıktır. Bir yandan ahşap, sürdürülebilir şekilde yönetilen ormanlardan gelmesi koşuluyla yenilenebilir bir kaynaktır. Odun peletleri ve sıkıştırılmış briketler, ağaç işleme endüstrisinin yan ürünlerinden yapılır ve bu nedenle muhtemelen atıkların geri dönüştürülmesi sürecine dahil olmaktadır.
Öte yandan, odun yakıldığında (ham kereste veya işlenmiş atık) atmosferimize partiküller salınmaktadır.
Yenilenemez Enerji Kaynakları Nelerdir?
Kömür ve türevleri, petrol ve türevleri, doğalgaz ve türevleri, uranyum gibi radyoaktif maddeler yaygın olarak kullanılan yenilenemez enerji kaynaklarıdır.
Ülkemizdeki Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nelerdir?
Türkiye’de en çok kullanılan yenilenebilir enerji kaynağı güneş ve rüzgar enerjisidir. Özellikle son dönemde Türkiye’de rüzgar enerjisine yapılan yatırımlar ile birlikte yenilenebilir enerji santrallerinin toplam elektrik kapasitesi içindeki payı %53 (2021 yıl sonu rakamı) seviyelerine yükselmiştir.
Türkiye’nin Geleceği İçin Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Önemi
Ülkemiz maalesef ki yenilenebilir enerji üretiminde diğer Dünya ülkelerine nazaran dünya standartlarının çok gerisinde kalmış durumdadır. Oysaki ülkemizin coğrafi konumu dolayısıyla yenilenebilir enerji kaynaklarının üretimine fazlasıyla elverişlidir. Özellikle de rüzgar, güneş ve jeotermal enerji konusunda üzerinde çalışıldığı takdirde fazlasıyla faydalanılabilir.
Ülkelerin yenilenebilir enerjiye yönelmesi gerekir. Çünkü gerek gelişmişlik düzeyini artırmak için, gerekse enerji maliyetini azaltmak için yenilenebilir enerjiler ülkeler için altın değerindedir. Üstelik çevreye verdikleri zararın yok denecek kadar az olması da bu enerjilerin cazipliğini artırır.
Türkiye şu an günümüz ve geleceğimiz için yenilenebilir enerjilerden faydalanmak adına daha fazla proje üretip, yenilenebilir enerji üretmeye başlarsa gelişmişlik seviyesi artacak ve çevreyi tertemiz tutarak bizlere ve gelecek nesillere daha güzel bir ülke sunacaktır.