Dünyamızda iklim değişikliği ile artan sıcak hava dalgaları giderek insan sağlığını tehtid etmektedir. Sıcak hava dalgalarının artmasıyla, ozon kirliliği de artış göstermektedir. Temiz Hava Hakkı Platformu (THH), çevre ve uzman hekim derneklerinin bir araya getirdi ve ozon kirliliği üzerine çalışmalar yürütmeye başladı. Önlem alınmadığı takdirde sonuçların ölümcül olabileceğini belirttiler.
Ozon Nedir?
Ozon, atmosferdeki çeşitli moleküllerle reaksiyona giren ve canlılara yararlı ve zararlı olabilen bir gazdır. Atmosferde bulunan ozonun %90’ı yeryüzüne 10-40 km yükseklikte, stratosfer tabakasında bulunur. Ozonun özelliği; canlıları, doğal kaynakları ve tarım ürünlerini ultraviyole ışınlardan absorbe etmesidir. Öte yandan ozon tabakasının yoğunluğu azalıp ultraviyole ışınları tutamayacak kadar incelirse UV radyasyonu artar. Bunun sonucunda ise canlıların bağışıklık sistemleri zarar görür ve çeşitli hastalıklara sebebiyet verebilir.
Ozon Kirliliği Nasıl Oluşur?
Uzmanlar, ozon kirliliğinin giderek artan sıcak hava dalgalarıyla büyük ölçüde bağlantılı olduğunu söylemektedir. Sıcak hava ve güneş ışınlarıyla meydana gelen ozon kirliliği, fotokimyasal reaksiyon sonucu ortaya çıkar. Bu reaksiyonun meydana gelmesinde çeşitli faktörler rol oynamaktadır. Özellikle motorlu taşıtların, sanayi tesislerinin ve termik santrallerin etkisi bu reaksiyonu meydana getirmektedir. Termik santrallerden salınan kömür ve doğalgazlar, trafikteki dizel araçların saldığı azot oksitler ve benzinli taşıtlar ozon kirliliğine büyük ölçüde sebep olmaktadır. Bu kaynaklardan çıkan uçucu organik bileşenler ve karbonmonoksit salınımı ozon kirliliğini de beraberinde getirmektedir. Buna ek olarak, fabrika ve petrol refineleri de ozon kirliliğine neden olan kaynaklar arasında sayılmaktadır.
Ozon Kirliliğinin İnsan Sağlığına Etkisi Nedir?
Ozon kirliliğine neden olan kirleticilerin sadece sanayi bölgelerinde yoğun olmadığını belirten uzmanlar, ozonun hava yoluyla taşınabileceğini ve UV ışınlar ile reaksiyona girebileceğini söylüyor.
Özellikle solunum yollarını tahrib ederek, akciğer fonksiyonlarını bozan ozon, soluk borusunda iltihaplanmalara ve astım krizlerine neden olabiliyor. KOAH ve astım gibi hastalıklara sahip olanların, yaşlıların ve çocuklara etkisi daha şiddetliyken, ozona uzun süre maruz kalanlarda da bu kronik hastalıkların başlayabileceği belirtiliyor. Öte yandan cilt hastalıkları, kanser türleri ve kalp-damar rahatsızlıkları da ozon kirliliğine karşı önlem taktirde artış gösterebilir.
Ozon kirliliğine karşı alınabilecek önlemler nelerdir?
17 sivil toplum kuruluşunun oluşturduğu Temiz Hava Hakkı Platformu’nun uzmanları, önlemlerin alınmaması halinde ozon kirliliğinin çok ciddi sonuçlar doğurabileceğini öne sürüyor.
Sanayileşme ve trafik konusunda kirlenmeyi önleyici adımlar atılması gerekiyor. Ozon kirliliğinin fazla olduğu bölgelerde ise insanları medya yoluyla bilinçlendirmek gerektiği uzmanlar tarafından belirtiliyor. Kişisel olarak dikkat edebileceğiniz önlemler de var. Çocukların ve yaşlıların güneşli havalarda yoğun trafikli bölgelerde bulunmaması gerekiyor. Özellikle yaz aylarında, otoyol kenarında spor yapılmaması ve bisiklet sürülmemesi de alabileceğiniz önlemler arasında. Bunun dışında, toplu ulaşım araçları kullanarak azot salınımını azaltmak mümkün. Son olarak, ozon kirliliği canlıları ve dünyayı tehtid eden ciddi bir problem olduğu için herkes mutlaka bilinçlendirilmelidir.
Düşüncelerinizi Paylaşın