Geri Dönüşüm Nedir Ve Nasıl Yapılır?

Geri Dönüşüm Nedir?

Geri dönüşüm, yeniden değerlendirilebilme olanağı olan atıkların çeşitli işlemlerden geçerek üretim sürecine yeniden dahil olmasıdır. Diğer bir deyişle, kullanıldıktan sonra atığa dönüşen malzemelerin çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemler uygulandıktan sonra hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılmasıdır.

Geri dönüşüme olan ihtiyaç, savaşlar nedeniyle ortaya çıkan kaynak sıkıntılarıyla baş göstermiştir.

İlginizi Çekebilir: Geri Dönüşümün Ekonomiye ve Çevreye Katkıları Nelerdir?

Geri Dönüşümün Amacı

Geri dönüşümün amacı; kaynakların gereksiz kullanımını önlemek ve atık çöp miktarını azaltmaktır. Cam, kağıt, alüminyum, kompozit, çelik, ahşap, plastik, pil, elektronik atıklar, motor yağı gibi maddeler geri dönüştürülerek tekrar kullanılabilir hale gelir bu da ülke ekonomisinde önemli bir rol oynar.

Geri dönüşüm aynı zamanda ülkelerdeki katı atıkların depolanması ve taşınması gibi sorunları da engeller.

National Geographic Kids – Geri Dönüşüm

KİTABI İNCELE

Geri dönüşüm nedir? Çöplerimizi nasıl sınıflandırmalıyız? Elektronik aletler eskiyince ne yapılmalı? Geri dönüşüm neden önemlidir? Bu soruların ve daha fazlasının cevabını bu kitapta bulacaksınız.

Geri dönüşümün önemini, hangi maddelerin geri dönüşümünün yapıldığını, organik geri dönüşümün nasıl yapıldığını, çok kullanılan nesnelerin geri dönüşüm sürelerini, çöplerden nasıl enerji üretildiğini bu kitapla öğrenecek, geri dönüşüm konusundaki sorumluluklarımızın farkına varacaksınız.

Geri dönüşüm aynı zamanda ülkelerin kaynak ihtiyacını karşılayabilmek için ithal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarını da azaltır.

Geri dönüşüm tam bir kazan kazan prensibi ile çalışır. Geri dönüşüm sayesinde hem kaynaklar daha verimli kullanılır hem de üretim aşamasında daha az enerji, daha az su tüketilir, daha az ağaç kesilir ve daha az karbon salımı gerçekleşmiş olur.

Okuyun: Geri Dönüşüm Projeleri

Bir örnek ile açıklamak gerekirse; kullanılmış kağıdın kağıt imalat sürecine tekrar katılması ile hava kirliliği %74-94, su kirliliği %35, su kullanımı %45 azalır.

 

Geri Dönüşüm Nasıl Yapılır?

Geri dönüşüm işlemi dört aşamada gerçekleşir.

1- Kaynakta ayrı toplanması

Değerlendirilebilir atıklar, oluştukları yerde çöplerden ayrılarak biriktirilir.

Ambalaj atıklarının diğer atıklardan ayrı olarak oluştukları yerlerde ayrı olarak biriktirilmesi zorunludur.

28.12.2017 tarih ve 30283 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında,

Ambalaj atığı üreticileri, ambalaj atıklarını, bağlı bulundukları belediyenin ambalaj atıkları yönetim planına uygun olarak, ayrı biriktirmek ve belediyelerce belirlenen şekilde belediyenin toplama sistemine veya atık getirme merkezlerine vermekle yükümlüdür.

Kaynağında ayrı toplama uygulamalarında, tüketicilerin evlerinde ya da işyerlerinde evsel atıklardan ayrı olarak biriktirdikleri ambalaj atıklarının düzenli olarak belediyeler ya da anlaşmalı oldukları Lisanslı Toplama Ayırma Tesisleri tarafından alınması gerekmektedir.

Kaynağında Ayrı Toplama Uygulamalarında, ambalaj atıklarının ayrı toplanabilmesi için konteynır, kumbara, iç mekân kutuları ve geri kazanım torbaları gibi ekipmanlar kullanılmaktadır.

2- Sınıflama

Kaynağında ayrı toplanan atıklar, toplama ayırma tesisleri tarafından cinslerine göre (kağıt, metal, cam, plastik, kompozit vb.) sınıflandırılır.

3- Değerlendirme

Kaynağında ayrı toplandıktan sonra cinslerine göre ayrılan atıklar, geri dönüşüm tesislerinde fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra hammadde olarak ekonomiye geri döner.

4- Yeni ürünü ekonomiye kazandırma

Geri dönüştürülen malzeme yeni bir ürünün üretiminde kullanılır ve yeniden hayat kazanır.

Geri Dönüşümün Faydaları

Geri dönüşüm ile doğal kaynaklar korunur, enerji ve su tasarrufu sağlanır. Karbon salımı azalır. Geri dönüşüm sayesinde düzenli depolama tesislerine giden atık miktarı azaldığı için çöp depolama alanlarının kullanım ömrü uzar.

Geri dönüşüm geleceğe yatırım yapmamıza yardımcı olur, istihdam sağlar, bununla birlikte ekonomiye katkı sağlar.

Geri Dönüşebilen Maddeler

• Kimyasal atıklar
• Cam
• Kağıt
• Alüminyum
• Plastik
• Piller
• Motor yağı
• Akümülatörler
• Araç lastikleri
• Kauçuk
• Beton
• Organik atıklar
• Elektronik atıklar
• Demir
• Tekstil
• Ahşap
• Metal

Geri dönüşümü olmayan maddeler nelerdir?

Doğal çevrede uzun süreler boyunca bozunmayan veya geri dönüştürülemeyen maddelerdir. Bu tür maddeler çevreye zarar verebilir ve çöp atıklarının birikmesine neden olabilir. İşte geri dönüşümü olmayan bazı maddeler:

• Karton Bardaklar
• Tek Kullanımlık Hijyen Ürünleri
• Tek Kullanımlık Pil ve Bataryalar
• Radyoaktif Atıklar
• Asbest
• Kimyasal Atıklar
• Elastik ve Kauçuk Ürünler

Detaylı bilgi için okuyun: Geri Dönüşüme Girmeyen Maddeler Nelerdir?

Geri Dönüşüm Metodları

Geri dönüşüm metodları her malzeme için farklılık göstermektedir.

Alüminyum:

Alüminyumun geri dönüşüm süreci oldukça basittir. Atık alüminyum küçük parçalara ayrılır. Sonrasında bu parçalar büyük ocaklarda eritilir ve dökme alüminyum üretilir. Böylece alüminyum geri dönüştürülmüş olur.

10 adet alüminyum içecek kutusu geri kazanıldığında, 100 kW/sa bir lambanın 35 saatte veya bir TV’ nin 30 saatte harcadığı elektrik enerjisi korunmuş olur.

Beton:

Beton parçalar, yıkım alanlarından toplanır ve kırma makinalarının olduğu yere getirilir. Kırıldıktan sonra parçalar, çakıl taşı olarak veya –içerisinde katkı maddesi yoksa- kuru harç olarak kullanılabilir.

İlginizi Çekebilir: Plastiğin Geri Dönüşümü Nasıl Olur?

Kağıt:

İlk olarak su içinde liflerine ayrılır. Daha sonra mürekkebinden ayrılması için sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Geri dönüştürülen kağıt lifleri, geri dönüştürülmüş kağıt üretiminde kullanılır ancak kağıt sürekli olarak geri kazandırılamaz. Her geri kazanımda liflerin boyu kısalır ve yapışmaları için yeni maddeler eklenmeden yeni kağıt üretilemez.

1 ton kağıdın geri dönüşümü ile 34 kişinin oksijen ihtiyacını sağlayan 17 yetişkin ağacın kesilmesi önlenmiş olur.

Plastik:

Plastik atıklar ilk aşamada cinslerine göre ayrılarak (PET,PE,PS,PVC,PP) geri dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinelerinde kırılarak küçük parçalara ayrılır. İşletmeler bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri ekleyerek ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir.

Kullanılmış plastikler geri kazanılıp tekrar üretime sokulduğunda; endüstriyel fiberler, mont, çanta, iş şapkası, bakkal arabası sapları, okul ve işyeri parçaları, golf ve tenis malzemeleri, çöp toplama kutuları, bahçe mobilyası köşe taşları, saksı, bank, oto yedek parçaları, su metre kutusu, kovalar, halı malzemesi ve dren boruları gibi bir çok yeni plastik ürün elde etmek mümkündür.

PET geri dönüşümünden elde edilen ürünler; halı tabanları, uyku torbaları, giysilerdeki yalıtım maddesi, oto parçaları, boya fırçaları, can kurtarma yastıkları, torbalar, posta kutuları, piknik masaları, çitler, yürüyüş botları, çift bölmeli kovalar, laser toner kartuşu, kayışlar ve geotekstiller…

Plastik Geri Dönüşümü ile:

• 2,5 litrelik bir plastik şişe geri kazanılıp üretimde kullanılırsa 6 saatlik 60 watt’lık elektrik enerjisini tasarruf edilebilir.
• 1050 adet geri dönüştürülmüş plastik tepsiden 6 kişilik bir oturma grubu yapılabilir,
• 25 adet 2 litrelik içecek şişesi geri kazanılsa bu maddeden bir plastik süveter elde edebilirsiniz.
• 25 kullanılmış plastik şişeden bir ceket üretilebilir.
• 35 adet 2,5 litrelik kullanılmış PET şişesinden bir uyku tulumu yapılabilir.

Cam:

Cam atıklar kumbaralarda renklerine göre ayrı toplanır ve geri dönüşüm tesislerine ulaştıktan sonra içerisinde bulunan atık ve katkı maddelerinden ayrılır. Cam maddeler kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Kırılan cam, beton katkısı ve cam asfalt olarak da kullanılmaktadır. Cam asfalta %30 civarında geri dönüşmüş cam katılmaktadır.

Kullandığımız her üç cam ambalajdan en az biri, geri kazanılan camdan yapılmıştır. Cam ambalaj üretiminde atık cam şişe ve kavanozlar kullanılır. Diğer cam çeşitleri, içerdikleri hammaddenin farklı olması nedeniyle bu işleme dâhil edilmez.

Bir cam şişenin geri dönüşümü neticesinde tasarruf edilen enerji;100 watt’lık bir ampulün 1 saatte, bir bilgisayarın 25 dakikada, bir televizyonun 20 dakikada ve bir çamaşır makinesinin 10 dakikada kullandığı enerjiye tekabul eder.

Cam geri dönüşümü ile:

• Enerji tüketiminde %25 oranında azalma sağlanır.

• Hava Kirliliğinde %20 oranında azalma sağlanır.

• Maden atığında %80 oranında azalma sağlanır.

• Su Tüketiminde %50 oranında azalma sağlanır.

• Kum, soda ve kireç gibi doğal kaynakların kullanımı da azaltılmış olur.

Geri Dönüşüm Neden Önemlidir?

Geri dönüşümün faydaları geniş kapsamlıdır ve insanlar geri dönüşümü günlük bir alışkanlık olarak benimsediğinde herkes kazançlı çıkar. İster kirli bir mahalle caddesini güzelleştirmeye yardımcı olmak için bir topluluk çabası olsun, isterse bir işletmenin atık yönetiminde yüzlerce ila binlerce dolar tasarruf etmesine yardımcı olmak için daha büyük ölçekte olsun, iyi bir geri dönüşüm programının avantajları sonsuzdur.

Geri Dönüşümün Çevresel Faydaları

Geri dönüşümün çevresel bir dizi faydası bulunmaktadır, bunlar:

1. İnsanlar geri dönüşüm yoluyla milyonlarca ton malzemenin çöplüklere girmesini engelleyebilir ve başka bir amaca uygun olmayan çöpler için yerden tasarruf edebilir. Depolama alanları sadece çevreyi kirletmekle kalmaz, aynı zamanda şehrin güzelliğini de engeller.
2. Geri dönüşüm, tümü önemli ölçüde hava ve su kirliliği yaratan ham maddelerin çıkarılması (madencilik, taş ocakçılığı ve ağaç kesimi), rafine edilmesi ve işlenmesi ihtiyacını azaltır. Havaya ve suya salınan kirleticiler, geri dönüşümdeki artışla büyük ölçüde azaltılabilir.
3. Geri dönüşüm enerji tasarrufu sağladığından, aynı zamanda iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı olan sera gazı emisyonlarını da azaltır. Kısacası geri dönüşüm, atmosfere salınan sera gazı emisyonlarını azaltır.
4. Üretim sürecinde geri dönüştürülmüş malzemelerin kullanılması, endüstriye hazır malzemeler oldukları için nakliye vb. dahil tüm ilgili maliyetlerle karşılaştırıldığında, hammaddelerden yeni ürünler üretmek için gerekenden çok daha az enerji kullanır. Yeni malzeme üretmeye gerek duymadan günlük kullanılan enerji miktarını büyük ölçüde azaltır.
5. Geri dönüşüm yaptığımızda, kullanılmış malzemeler yeni ürünlere dönüştürülerek doğal kaynakları tüketme ihtiyacını azaltır. Kullanılmış malzemeler geri dönüştürülmezse, madencilik ve ormancılık yoluyla Dünya’dan taze, hammadde çıkarılarak yeni ürünler yapılır. Geri dönüşüm, dünyanın hammadde, mineral, ağaç vb. doğal kaynaklarının korunmasına yardımcı olur. Gelecek için doğal yaşam alanlarını korur ve gelecek nesiller için doğal kaynakları korur.
6. Geri dönüşüm, dünyanın güzel görünmesini sağlayarak çöplük alanları minimumda tutar.
7. Enerji açısından, bir geri dönüştürülmüş cam şişeden tasarruf edilen enerji ile tek bir ampul dört saate kadar çalıştırılabilir.

Geri Dönüşümün Ekonomik Faydaları

Geri dönüşümün çevresel olduğu kadar ekonomik faydaları da bulunmaktadır, bunlar:

1. Geri dönüşüm, her şeyin atık değil kaynak olduğu döngüsel ekonomiye katkıda bulunur. Düzgün yürütülen geri dönüşüm programları, hükümete, vergi mükelleflerine ve işletme sahiplerine atık programlarından daha az maliyetlidir.
2. Araştırmalar, olumlu geri dönüşüm alışkanlıklarını artırmaya devam ederek Amerika Birleşik Devletleri’nin yılda bir milyondan fazla iş yaratabileceğini gösteriyor. Atık yönetimi endüstrisinde yaratılan her bir iş için geri dönüşüm dört iş yaratır.
3. Atık toplama ve bertaraftan daha ucuzdur. Bu nedenle, ne kadar çok geri dönüştürürseniz ve çöp kutusuna ne kadar az atık atarsanız, haneler, işletmeler ve yerel kamu hizmetleri için kullanmak üzere o kadar fazla para tasarrufu sağlanır.
4. Malzemeler yerel olarak geri dönüştürüldüğünde, geri dönüşüm sürecinde daha fazla iş yaratarak yerel ekonominizi güçlendirir ve herkes için daha iyi bir gelecek yaratır. Geri dönüşüm çabalarınız ayrıca geri dönüştürülmüş ürünlerin toplanması, taşınması, işlenmesi, üretimi, paketlenmesi ve satışı gibi yeni işler yaratarak daha yeşil bir geleceğin yolunu açar.
5. Geri dönüşüm, ülkelerin turizm endüstrisini canlandırabilir. Temiz bir çevre misafirperverdir ve dünya çapında çevre meraklılarını cezbeder. Bu turist akını, bir ülkenin döviz rezervine de katkı sağlayacaktır.

Geri Dönüşüm Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Geri dönüşüm nasıl enerji tasarrufu sağlar?

İşlenmemiş malzemelerden yeni ürünler ürettiğimizde, bu malzemeleri çıkarmak ve işlemek için enerji harcarız. Buna fosil yakıtların yakılması da dahildir. Ancak, geri dönüştürülmüş malzemeler kullanarak ürünler üretirsek, işlenmemiş malzemelere olan ihtiyacı azaltır ve bunları çıkarmak ve işlemek için gereken enerjiden tasarruf ederiz.

Geri dönüşüm en iyi atık yönetim seçeneği midir? Başka ne seçenekler var?

Atıkları azaltmanın en etkili yolu ve çevre açısından en çok tercih edilen strateji, onu en baştan yaratmamaktır. Malzemelerin yeniden kullanılmasıyla birlikte kaynakların azaltılması, doğal kaynakları korumanın, çevreyi korumanın ve paradan tasarruf etmenin en işlevsel yollarıdır. Yeni bir ürün üretmek, ham maddelerin çıkarılmasından ürünün imaline ve satın alındığı yere taşınmasına kadar çok miktarda malzeme ve enerji gerektirir.

Yerel geri dönüşüm seçeneklerimin neler olduğunu nasıl bilebilirim?

Yerel geri dönüşüm seçeneklerinizi belirlemek için lütfen yerel ilçeniz veya belediyenizle iletişime geçin.

Yalnızca geri dönüştürülebilen atıkları geri dönüşüm kutusuna atmak neden önemlidir?

Geri dönüştürülemeyen atıkları geri dönüşüm kutusuna atmak, geri dönüşüm akışını kirletebilir. Bu geri dönüştürülemeyen maddeler, geri dönüşüm merkezlerine ulaştıktan sonra, ekipmanda yüksek maliyetli hasarlara neden olabilir. Ek olarak, geri dönüşüm merkezlerine ulaştıktan sonra ayrıştırılmaları ve daha sonra düzenli depolama alanlarına gönderilmeleri gerekmektedir, bu da tesisin maliyetini yükseltmektedir. Bu nedenle, belirli atıkları geri dönüşüm kutusuna atmadan önce kabul edeceklerinden emin olmak için yerel geri dönüşüm sağlayıcınıza danışmanız önemlidir. Bazı öğeler perakende satış noktalarında veya yerel geri dönüşüm merkezlerinde de kabul edilebilir.

Ayrıca, bazı geri dönüşüm sağlayıcıları, farklı türde malzemelerin ayrı kutularda toplanmasını şart koşarken (çoklu akış geri dönüşümü), diğer sağlayıcılar aynı kutuda bir araya getirilen farklı türde malzemeleri kabul edebilir (tek akışlı geri dönüşüm).

Geri dönüşüm kutu(ları)na asla ne koymamalıyım?

• Bahçe hortumları
• Dikiş iğneleri
• Bowling topları
• Yiyecek veya yiyecekle kirlenmiş kağıt
• Propan tankları veya silindirleri
• Boş olmayan aerosol kutuları

Birçok topluluk, bu kimyasalların neden olduğu potansiyel zararı azaltmak için evsel tehlikeli atıklar için toplama programlarına sahiptir.  Ayrıca, yakınınızdaki kalıcı veya periyodik evsel tehlikeli atık toplama işlemleri hakkında bilgi almak için yerel çevre, sağlık veya katı atık dairenizle iletişime geçin.
Şırıngalar, kırık camlar ve kırık ampuller geri dönüşüme veya normal çöp akışına gitmemelidir. Toplama işçilerinin yaralanma riskini almadan bölgenizdeki bu atıkları doğru bir şekilde atmanın yolları hakkında bilgi için lütfen yerel atık yetkilinize danışın.

Kompostlama nedir? Çevre için gerçekten faydalı mı? Nasıl yaparım?

Kompostlama, organik atıkların doğal bir süreç içinde ayrıştırılarak, verimli bir toprak iyileştirici madde olan kompost haline getirilmesidir. Bu süreçte, yiyecek artıkları, bahçe atıkları, yapraklar ve diğer organik malzemeler doğada meydana gelen doğal ayrışma süreçlerini taklit ederek ayrıştırılır. Kompost, toprak verimliliğini artırır, su tutma kapasitesini geliştirir ve bitkilerin büyümesini teşvik eder. Ayrıca, organik atıkların çöplüklere gitmesini engeller, bu da çevre için olumlu bir etki yaratır.

Kompostlama işlemini başlatmak ve sürdürmek için adımlar:

Malzeme Toplama: Kompost yapmak için organik malzemelere ihtiyacınız var. Yiyecek artıkları (meyve kabukları, sebze artıkları, kahve telvesi), bahçe atıkları (çim kesimi, yapraklar, bitki atıkları), kağıt, karton gibi karbon içeren malzemeler (gazete, karton kutular) ve su.

Kompost Yığını Oluşturma: Bir kompost yığını veya konteynırı oluşturun. Bu, açık bir yığın, kapalı bir kutu veya hazır kompost konteyneri olabilir. Yığını yerleştirirken, havalandırmayı sağlayacak şekilde düzenleyin ve altına ince bir tabaka dal veya saman serin.

Yeşil ve Kahverengi Malzemeleri Dengeleme: Yeşil malzemeler azot içerir ve hızla çürürken, kahverengi malzemeler karbon içerir ve yavaş çürür. Yeşil ve kahverengi malzemeleri dengeli bir şekilde eklemek önemlidir. Örneğin, bir kat yeşil malzeme ekledikten sonra bir kat da kahverengi malzeme ekleyin.

Nem Seviyesini İzleme: Kompost yığınının nem seviyesini izleyin. Kompost nemli olmalı, ancak sırılsıklam olmamalı. Gerektiğinde su ekleyin.

Havalandırma: Kompost yığınındaki havalandırmayı artırmak için düzenli olarak karıştırın veya döndürün. Bu, oksijenin yığının içine girmesini ve ayrışma sürecini hızlandırır.

Sabır: Kompostlama süreci birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. Sabırlı olun ve sürecin doğal olarak ilerlemesine izin verin.

Kompostlama, organik atıkları değerli bir kaynağa dönüştürerek çevreye önemli bir katkı sağlar. Ayrıca, bahçenizde veya bitki yetiştirme projelerinizde kullanabileceğiniz besleyici kompost elde etmenizi sağlar. Kompostlama işlemi, çöp miktarını azaltır, sera gazı emisyonlarını düşürür ve toprak verimliliğini artırarak çevresel faydalar sunar.