İçindekiler
Ata Tohum nedir ?
Son dönemlerde fazlaca duyduğumuz ata tohumun ne olduğuna baktığımızda, genetiğiyle oynanmadan herhangi bir laboratuvar ortamında müdahale edilmemiş ve DNA dizilimi bozulmamış, lezzet ve besin değerleri yüksek olarak mahsul alınan tohumlar olarak tanımlanmaktadır. En önemli özelliği doğurganlığını kaybetmediği için çoğalabilir ve sürdürülebilir olma özelliğine sahiptir.
Ata tohuma tüketicinin bakışı nasıldır ?
Birkaç yıl öncesine kadar üretilen domates tohumunun nereden ve nasıl geldiğiyle hiçbirimiz ilgilenmezdik fakat medya üzerinden gelen haberler, tanıtımlar ata tohum ve üretiminin popüler hale gelmesine neden olmuştur. Hatta tüketici tarafından bile alınan ürünün tohumunun ata tohum ya da ithal tohum olup olmadığı sorgulanır hale gelmiştir. Basın yoluyla yapılan yayınlar ata tohumların tüketici tarafından alımının teşvik edilmesine neden olmuştur. Birçok online satış sitelerinde ata tohum satışları yapılmaya başlanmıştır.
Peki gerçekten ticari olarak yapılan üretimlerde yani pazardan marketten aldığımız domatesin üretiminde ata tohum kullanılmakta mıdır ? Çiftçinin bu konuya bakışı nasıldır?
Bu konu üzerine Antalya Bölgesinde yetiştirilen domates üzerinden yapılan araştırma sonucunda farklı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Çiftçiyle yapılan görüşmelerden çıkan sonuçlara bakıldığında aşağıdaki analizler elde edilmiştir.
Ata tohumların dayanıklı ürün olarak çıkmadığı ve satışa sunulduğunda raf ömrü bulunmadığı anlatılmıştır. Antalya bölgesinde domates üretimi yapan bazı çiftçiler zaman zaman yerli tohumları kullandıklarını anlatmışlardır. Ancak genel itibariyle uzun süreli olarak piyasada olanların tohumları, belirli bir güven kazanmış ve denenmiş olanları tercih ettiklerini anlatmışlardır.
Bugün marketten, pazardan alıp tüketilen tüm domatesler neredeyse ithal tohumla üretilmektedir. Çiftçinin üretim yaparken tohum/fide, kimyasal/organik ilaç, gübre, emek gibi büyük maliyet kalemleri bulunmaktadır. Yapılan üretimin heba olmaması ve üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanması için üretim satışının gerçekleşmesi zorunluluktur. Burada çiftçi risk alamamakta ve bildiği tanıdığı tohumu kullanmaya devam etmektedir. Çiftçi ürettiği domatesin sağlam ve sorunsuz olarak Türkiye içinde her bölgeye gidebilir olanını hatta yurt dışına satılabilir durumda olanı üreten tohumu satın almaktadır.
Tüm maliyet kalemlerinin neredeyse ithal olduğu domates üretiminde döviz artışından çiftçi ciddi şekilde etkilenmektedir. Günümüzde çiftçinin tüm bu maliyetlerinde para desteğini komisyoncusu sağlamaktadır. Komisyoncu ile çalışan çiftçi satışını kolay yapamadığı ve dayanıklı olmayan ürünleri piyasaya sunmamaktadır, çiftçi piyasa için üretim yapmaktadır.
Ancak çiftçinin üretimde neredeyse hiç devlet desteği almadığı gerçeği göz ardı edilmemelidir
Sonuç olarak Antalya’lı çiftçi domates üretiminde ata tohum kullanımına sıcak bakmamaktadır. Çiftçinin Ata tohumu seçer hale gelmesi ancak devletin ciddi şekilde desteği ile mümkün olabilir.
Bol bereketli ve sağlıklı ürünlerin üretilmesi ve tüketiciye ulaştırılmasında devletin desteği beklenmektedir.
Kaynak: Samurkaş, N.D. (2023). Küreselleşmenin Yerel Gıda Sistemi ve Köylülük Üzerindeki Etkileri Üzerine Yapılan Niteliksel Bir Araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi) Maltepe Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul
