Sürdürülebilirlik Nedir?

Sürdürülebilirlik Nedir?

Sürdürülebilirlik tanım olarak, üretim ve çeşitliliğin devamlılığı sağlanırken insanlığın yaşamının daimi kılınabilmesidir. Başka bir ifade ile sürdürülebilirlik, kendi ihtiyaçlarımızı, gelecek nesillerin ihtiyaçlarından ödün vermeden karşılayabilmemizdir.

Sürdürülebilirlik nedir sorusunu yanıtladığımıza göre sürdürülebilirlik ile ilgili detayları inceleyelim.

Sürdürülebilirlik Ne Zaman Hayatımıza Girdi?

Kamuoyu sürdürülebilirlik kelimesi ile ilk olarak Birleşmiş Milletler bünyesi altında çalışmakta olan Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun 1987 yılı içerisinde yayınlamış olduğu “Ortak Geleceğimiz” isimli rapor aracılığı ile tanıştı.

Hızlı sanayileşme ve nüfus artışından kaynaklanan sorunlara çözüm üretmek amacıyla yayınlanan rapor, ekonomik gelişim ve küreselleşmenin çevre üzerindeki olumsuz sonuçları hakkında bir uyarı niteliğindeydi. Bu raporun geniş kitlelerce benimsenmesinin ve sürdürülebilirliğin hayata geçmesindeki en büyük etken 1984 yılında ilk defa tespit edilen Antartika üzerindeki insan etkinliği kaynaklı ozon deliği olmuştur.

Raporda yer alan sürdürülebilirlik tanımı: “İnsanlık; doğanın gelecek nesillerin gereksinimlerine yanıt verme yeteneğini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçları temin ederek, kalkınmayı sürdürülebilir kılma yeteneğine sahiptir.” şeklinde yapıldı.

Okuyun: Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları Yayımlandı

Bugün geldiğimiz noktada ise, dünya kaynaklarının ve çevrenin insan faaliyetleri sonucu tükenme sınırına doğru ilerlediği konusunda genel bir görüş birliği bulunmakla birlikte sürdürülebilirliğin ancak doğanın sunduğu kaynakların kendiliğinden yenilenebilmesine olanak tanıyacak hızda kullanılmasıyla sağlanacağı görüşü yaygındır.

Sürdürülebilirliğin Bileşenleri Nelerdir?

Sürdürülebilirlik nedir denildiğinde akla ilk olarak çevrenin korunması gelse de aslında sürdürülebilirlik kavramı ekolojik, ekonomik ve toplumsal boyutları da bir arada barındıran bütünsel bir yaklaşımdır.

Sürdürülebilirliğin 3 temel bileşeni bulunmaktadır. Bu bileşenler; çevre koruma, ekonomik büyüme ve sosyal gelişimdir. Sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için bu kavramlar dengeli bir biçimde yönetilmelidir.

Çevre Koruma

Sürdürülebilirlik temel prensip olarak çevre ve doğada yer alan kaynakların tükenebilir olduğunu ve bu nedenle bu kaynakları akılcı yaklaşımlar ile kullanmaya odaklanır. Ekosistemlerin bütünlüğü ve esnekliği korunur.

Ekonomik Büyüme

Sürdürülebilirlik, çevreye zarar vermeden, toplumları refaha kavuşturacak ekonomik büyümeyi sağlamaya odaklanır. Mal ve hizmet tüketimi artarken, insan refahının yükselmesi hedeflenir.

Sosyal Gelişim

Sürdürülebilirlik, sağlık, hayat ve eğitim kalitesinin tüm toplumlar için tatmin edici bir düzeye ulaşması konusuna da odaklanarak sosyal gelişimi destekler. İnsan ilişkilerinin zenginleştirilmesi güçlendirilmesine ek olarak insanların bireysel ve grup olarak hedeflerine ulaşması sağlanır.

Tüm bu bileşenler bir arada uyum içinde çalıştığında, insan istek ve ihtiyaçlarının şimdi ve gelecekte karşılanabilme potansiyeli artar ve bununla birlikte sürdürülebilir kalkınma sağlanmış olur. Sürdürülebilir kalkınma ilkelerine göre toplum, zaman içinde refahın azalmasına izin vermemelidir.

Sürdürülebilirlik Neden Önemli? 

Sürdürülebilirlik nedir sorusunu yanıtladığımıza göre, sürdürülebilirliğin öneminden de bahsetmekte fayda var.

Sanayi devrimi ile beraber hızla büyüyen sanayinin ihtiyaç duyduğu enerji ihtiyacının artması petrol ve kömür gibi yenilenemeyen doğal kaynakların kullanılmaya başlanmasına neden olmuştur. Sanayinin giderek baskın sektör olması, insanların tarıma dayalı ekonomisinin yarattığı çevresel bozulmalara yenilerinin hızla ve daha büyük çapta eklenmesine yol açmıştır. Hızlı sanayileşme ve bunun bir sonucu olarak modern şehirleşme, hızlı nüfus artışı gibi etkenler, hava, su ve toprak kirliliğine ve bununla birlikte biyoçeşitlilikte azalmaya neden olmuş, toprak kaybı ve çölleşme gibi problemlerin daha da ciddi boyutlara ulaşması sonucunu doğurmuştur.

Bütün canlılar birbirleriyle ve diğer cansız varlıklarla etkileştikleri bir ekosistemin parçalarıdır. Bir ekosistemin tüm parçaları karmaşık bir biçimde birbirine bağlıdır. Dolayısıyla, ekosistemin bir parçası yok edilir ya da zarar görürse diğer bölümlerinde de bununla bağlantılı sonuçlar ortaya çıkacaktır.

İnsanoğlunun doğal çevre üzerindeki bu bozucu etkisi, doğal çevrenin kendini iyileştirme hızına baskın çıkmış ve bu noktada ekosistemin dengesini bozmadan hareket etme gereksinimi ortaya çıkmıştır.

Sevgili Ekolojist.net okuyucuları! Her bir makalemizi okuyarak, gezegenimiz için bilinçli adımlar atmamıza ve topluma faydalı bilgiler sunmamıza katkıda bulunuyorsunuz. Bu yazımız henüz sponsor bulamamış olsa da, markaların bu tür bilinçlendirme yazılarına destek olması, ekolojik bilincin daha geniş kitlelere ulaşmasına katkı sağlar. Eğer siz de markanızla, değerlerimizle örtüşen bir içeriğin sponsoru olmak isterseniz, bize ulaşabilirsiniz. Destekleriniz ve ilginiz için teşekkür ederiz!

 

Şirketler için Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlik, iş dünyasında şirketlerin iş operasyonlarından kaynaklanan olumsuz çevresel, sosyal ve yönetişimsel etkileri ortadan kaldırmayı hedefleyen strateji ve eylemler anlamına gelir.

Şirketler çeşitli çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) programları ve performansları hakkında raporlar yayımlar. Bu raporlar arasında yıllık Sürdürülebilirlik Raporu, Entegre Rapor, Enegre Faaliyet Rapour, Çevre Raporu, Küresel Raporlama Girişimi (GRI) Raporu ve Kurumsal Sorumluluk Raporu bulunur.

Şirketler için Sürdürülebilirlik İçeriği

Sürdürülebilirlik Stratejisi ve Eylemleri: Şirketlerin, iş operasyonlarından kaynaklanan çevresel ve sosyal zararları azaltmayı hedeflemeleri gerekmektedir. Bu, sadece çevre dostu uygulamalarla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda toplumsal etkileri de göz önünde bulundurmalıdır.

ESG Programları ve Performans Raporlaması: ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişim) kriterlerini, şirketin genel performans değerlendirmesine entegre etmek önemlidir. Bu, şirketlerin yıllık çevresel raporlar, GRI raporları ve kurumsal sorumluluk raporları ile ifade edilebilir.

Çevresel Etki Azaltma Çabaları: Şirketler, enerji tüketimini ve karbon emisyonlarını azaltmak için somut projeler yürütmektedirler. Enerji tasarrufu projeleri, emisyon azaltımı ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmak gibi uygulamalar bu çabalara örnek teşkil eder.

Sürdürülebilirlik Taahhütleri ve Hedefler: Şirketler, belirli sürdürülebilirlik hedeflerini belirleyip, bu hedeflere ulaşmak için somut adımlar atmalıdırlar. Örneğin, belirli bir tarihe kadar karbon nötr ya da net sıfır karbon olmayı hedeflemek veya atık azaltma konusunda ölçülebilir hedefler koymak gibi.

Stakeholder ve CEO Katılımı: Sürdürülebilirlik, şirketin üst yönetimi ve tüm paydaşları tarafından benimsenmeli ve desteklenmelidir. CEO’ların sürdürülebilirlik konusunda farkındalıklarını artırmak ve bu konuda aktif rol almalarını sağlamak önemlidir.

Sürdürülebilirlik Örnekleri: Uzun Vadeli Bir Vizyon

Sürdürülebilirlik, insanları, politikacıları, işletmeleri ve gelecek nesilleri hesaba katarak uzun vadeli kararlar almaya teşvik eder. Sürdürülebilir şekilde hareket etmek, (birkaç ay veya yıl yerine) on yıllık bir zaman çerçevesini kapsar ve kısa vadedeki kâr veya zarardan fazlasını dikkate alır. Sektöre bağlı olarak birkaç farklı sürdürülebilirlik örneği aşağıdaki gibidir:

Teknoloji: Teknolojide Sürdürülebilirliğin Ne Olduğuna İlişkin Örnekler

Elektronik cihazların kullanımı her geçen gün artıyor. Bununla birlikte, bu cihazlar madencilik endüstrisi tarafından çıkarılan Dünya minerallerinden yapılmıştır. Madencilik çok kirletici bir endüstri olabilir ve yeni alanların geliştirilmesi kesinlikle ormansızlaşma üzerinde bir etkiye sahiptir.

Bu nedenle, teknoloji alanında sürdürülebilir olmak, cihazlarınızı uzun süre kullanmaktan geçiyor. Sürdürülebilir bir direnç istiyorsanız, akıllı telefonunuzu iki yılda bir değiştirmeye direnmelisiniz! Aynı zamanda, uygun şekilde bertaraf edilmezse çok kirletici olabileceğinden, onları sorumlu bir şekilde bertaraf ettiğinizden emin olmak yine sürdürülebilirliğin bir parçasıdır.

Okuyun: Eko Öneri: İhtiyacınız Olmayan Dosyaları Buluttan Silin!

Yakın gelecekte teknolojide sürdürülebilirlik, elektrikli arabaların ve güneş panellerinin (çoğunlukla) lityum iyon pillerinin nasıl bertaraf edileceği ile ilgili olacak. Bu pillerin geri dönüşümüne, araç bakımlarına ve yeni pil ile değiştirilmesine odaklanan şirketler de ön plana çıkacak.

Moda: Modada Sürdürülebilirlik Örnekleri

Moda, özellikle hızlı moda, sık sık yeni koleksiyonlar sunmak için hıza ve düşük maliyete odaklanır. Bununla birlikte, bu endüstri ile ilgili sorun olumsuz çevresel etkisidir. Bir yandan, hızlı büyüyen pamuk genellikle toprak kirliliğine ve tükenmesine ve su ötrofikasyonuna neden olan endüstriyel, toksik kimyasalların (pestisitler ve gübreler) kullanımını gerektirir.

Öte yandan, çok fazla tekstil atığı var ve birçok giysi, yıkanırken okyanusa mikroplastik olarak sızan sentetik elyaflardan yapılıyor. Bir tekstil şirketi dayanıklı malzemelerden giysiler yapıyorsa, sürdürülebilir şekilde üretilmiş pamuk kullanıyorsa, değer zincirinde döngüsel ekonomi ilkelerini uyguluyorsa ve daha az toksik kimyasallar kullanıyorsa: çevreye karşı sorumlu olduğunu göstermektedir. Bu konular moda endüstrisinde bir sürdürülebilirlik örneği olacaktır.

Okuyun: Hızlı Moda ve Dünya Üzerindeki Etkileri

Okuyun: Kanye West, Su Yosunundan Ayakkabı Üreteceklerini Duyurdu

Sürdürülebilirlik aynı zamanda sosyal olarak sorumlu olmakla da ilgilidir. Genel olarak, moda endüstrisinin bu sorumluluğu üstlendiğini pek göremiyoruz. Dikkat ederseniz çoğu etiket, kıyafetlerin Çin, Bangladeş veya Vietnam gibi uzak bölgelerde üretildiğini gösteriyor. Bu konuyla ilgili birçok belgesel de bulunuyor.

Bu eşyaların taşınmasından kaynaklanan kirliliğin yanı sıra, bu giysilerin imalatının arkasındaki insan gücü en endişe verici olanıdır. Bu ülkelerdeki insanlar (çoğunlukla kadınlar ve çocuklar) genellikle çok düşük ücretler alıyor ve kötü koşullarda çalışıyor. Sosyal durumlarını pek iyileştiremezler ve çoğu zaman sadece faturalarını ödemek ve hayatta kalmak için çalışmaya devam ederler. Bir Oxfam raporuna göre, 2018’de zenginler daha zengin ve fakirler daha fakir olduğundan bu, dünyada gördüğümüz eşitsizliğe büyük ölçüde katkıda bulunuyor.

Ulaşım: Ulaşımda Sürdürülebilirlik Nedir?

IPPC’den bir rapor, tüm sera gazı emisyonlarının %14’ünün ulaşımdan geldiğini ve çoğunun büyük ölçüde binek araçlardan kaynaklandığını belirtiyor. Evet, çoğu kişinin inandığının aksine, uçaklar, kargo gemileri ve hatta kamyonlar CO2 emisyonlarına ana katkıda bulunanlar değildir ve suçun çoğunu arabalar üstlenebilir. Bu nedenle eğer birisi 4 veya 5 yolculu bir araba kullanmıyorsa bu durumda toplu taşıma araçlarını, özellikle trenleri ve aynı zamanda otobüsleri kullanmak daha sürdürülebilir seçeneklerdir. Bununla beraber yalnızca yürümek veya bisiklete binmek en çevrecei ve sürdürülebilir alternatiftir.

Okuyun: Ulaşımda Sürdürülebilirlik

Bugün, hareket etmenin neden olduğu kirliliği azaltmak için daha da karmaşık çözümler var. Araç düzeyinde, elektrikli otomobiller (hatta hidrojenli otomobiller) veya elektrikli scooterlar gibi alternatiflerin popülaritesi ve endüstri gelişimi yüksek oranda artıyor. Aynı zamanda, sürücülerin biraz paradan (ve kirlilikten) tasarruf edebilecekleri araba paylaşımı (carpooling) gibi çözümler harika alternatiflerdir. Daha fazla şirketin, çalışanlarının evden veya uzaktan çalışmasına izin vererek çevreyi kirleten kilometrelerden tasarruf etmelerini sağladığı gerçeği de yadsınamaz.

Sürdürülebilirlik Örneği Olarak Sıfır Atık

Sıfır atık hareketi, tıpkı dünyanın doğal olarak yaptığı gibi insanları her türlü kaynağı döngüsel bir şekilde kullanmaya teşvik eden bir yaşam tarzıdır. Bu nedenle, bu felsefenin nihai amacı, kaynakların doğrusal bir yol izlemesini ve okyanuslarda veya çöplüklerde çöp haline gelmesini önlemektir. Bunun için insanlar ihtiyaç duymadıklarını reddetmeli, aldıklarını azaltmalı, yeniden kullanmalı ve geri dönüştürmeli veya kompostlamalıdır.

Okuyun: En İyi Çevre Dostu Ürünler

Bu yaşam tarzıyla bağlantılı olarak, insanların genellikle ihtiyaç duymadıklarını geride bırakmaya ve reddetmeye davet edildiği minimalist bir yaşam tarzı da vardır. Hareket ayrıca, nohut, pirinç veya sıvı sabun gibi ürünleri satın almak için dükkanlara kendi kavanoz veya çantalarını götüren insanlar tarafından da çok iyi bilinmektedir. Amaç açık: eve çöp götürmemek, plastik kullanımını azaltmak.

Gıda ve Tarım: Gıda Sektöründe Sürdürülebilirlik Örnekleri

Ürünlerini toksik pestisit kullanmadan (veya az kullanarak) yetiştirmeye çalışan, bunun yerine organik tarım ve biyomimikri uygulamalarına odaklanan bir şirket kesinlikle daha az kirleticidir. Çalışanlarına adil ücret ödüyorsa ve piyasada hala rekabetçi olmayı başarıyorsa, o şirket insan ve gezegen söz konusu olduğunda sorumlu olmayı başarmış demektir.

Rejeneratif tarım son derece önemlidir çünkü yalnızca toprak sağlığını ve biyolojik çeşitliliği geliştirmekle kalmayıp aynı zamanda iklim değişikliğini de azaltan sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik eder. Rejeneratif tarıma yatırım yaparak, gelecek nesiller için daha dayanıklı ve üretken bir gıda sistemi sağlarken, aynı zamanda geleneksel tarım yöntemleriyle ilişkili çevresel ve sosyal zorlukları da ortadan kaldırabiliriz.

İşyeri: İşyerinde Sürdürülebilirlik Örnekleri

İş yerleri sürdürülebilir yollarla da organize edilebilir. Örneğin, yeni teknolojilere yatırım yapan, kağıtsız hale gelen veya çalışanlarına geri dönüşüm için koşullar ve eğitim sağlayan şirketler atık yönetimi konusunda dikkatli davranıyor.

Aynı zamanda, bilinçli klima kullanımı; güneş ışığı varken panjurları açmak, aşırı sıcak ve soğuk ayarlama yapmamak ve plastik çatal bıçaklardan kaçınmak, tek kullanımlık plastik veya kağıt bardak kullanmak yerine kupa ve bardaklarını yanında taşımak da sürdürülebilir bir işyerine sahip olmanın iyi yollarıdır. Ancak, bir kuruluşun temel faaliyetlerinin tam kalbinde bir sürdürülebilirlik zihniyetine sahip olmak ve etkileri ölçen ve azaltma çözümleri yaratan bir sürdürülebilirlik stratejisi oluşturmak gibisi yoktur.

Operasyonlar ve Değer Zincirleri: Sürdürülebilirlik Nerede?

Çelik üreticisi oldukları için enerji maliyetleri çok yüksek bir şirket hayal ederek operasyonlardaki sürdürülebilirliği analiz edelim. Ekonomik olarak uygunsa, şirket güneş panelleri kurabilir ve operasyonlarını bu enerjiyle çalıştırabilir. Uzun vadede büyük olasılıkla ekonomik olarak çekici olacak orta-uzun vadeli bir yatırım olacaktır. Aynı zamanda şirket, elektrik şebekesinin çoğunlukla fosil yakıtlarla çalıştığı yerlerde yenilenebilir enerji kaynaklarını tercih edebilir.

Kullanılan hammaddeler, nasıl ve nereden temin edildikleri, ürünlerin eko-tasarım ilkeleri göz önünde bulundurularak tasarlanıp tasarlanmadığı veya dağıtım optimizasyonu da sürdürülebilirlik söz konusu olduğunda iyileştirmeye açık alanlardır.

Bir Şirketin Stratejisi (CSR): Sürdürülebilirliği Nerede?

Bir şirketin kurumsal sosyal sorumluluğu (CSR), insan, gezegen kâr konularında değer yaratmak isteyen firmaların politika ve uygulamalarını bütünleştiren bir stratejidir. Bu nedenle, sürdürülebilirlik zihniyetine sahip şirketler, işyerlerine özen göstermenin ve değer zincirleri boyunca çevre dostu olmaya çalışmanın yanı sıra cinsiyet eşitliği, işyerinde mutluluk veya faaliyetlerinden etkilenen topluluklarla ilgilenme gibi sosyal konularla da ilgilenir.

Aynı zamanda, kârın kuruluşların ayakta kalabilmesi için temel bir koşul olduğu işin finansal yönünü de hafife almazlar – ancak, bu işletmelerin var olmasının ana nedeni veya ana amacı bu değildir.

Sürdürülebilir Şehirler: Sürdürülebilir Şehir Olmak Ne Demektir?

Sürdürülebilir şehirler, güçlü sosyal, ekonomik ve çevresel performansa sahip şehirler olarak değerlendirilebilir. Hava kirliliği, toplu taşımanın mevcudiyeti, eğitimli ve çalışan insan sayısı, yeşil alan yüzdesi, enerji tüketimi veya içme suyuna erişim söz konusu olduğunda iyi puanlar alırlar.

Okuyun: Toyota Sürdürülebilir Akıllı Şehir İnşa Edecek

Okuyun: Meksika’da Gıda ve Enerjisi Kendine Yeten, Sıfır Karbon, Akıllı Orman Şehir Kurulacak

Sürdürülebilir şehirler, toplum geliştikçe ve iklim değişikliği olayları daha sık ve yoğun hale geldikçe kentsel alanların zorluklarıyla yüzleşmeye daha iyi hazırlanmalıdır. Daha esnektirler ve öngörülemeyen koşullara adapte olurlar. Sürdürülebilir ve yeşil şehirlerle ilgili en itibarlı forum C40 ağıdır.

Atık Yönetimi: Atık Yönetiminde Sürdürülebilirlik Var mı?

Endüstriyel atıklarına gereken özeni gösteren ve onu yakındaki bir nehre veya araziye bertaraf etmeyen bir fabrika sürdürülebilir bir şekilde hareket ediyor anlamına gelmektedir.

Aynı zamanda, daha az kirletici ambalaj alternatifleri arayan şirketler de takip edilmesi gereken iyi sürdürülebilirlik modelleridir. Plastikler karaları ve denizleri kirlettiğinden ve ekosistemlere ve biyolojik çeşitliliğe zarar verdiğinden, işletmelerin ürünlerin daha dayanıklı olmasına ve hatta yeniden üretilmesine olanak tanıyan yeni tasarımlara yatırım yapması iyi bir fikirdir. Bunun da ötesinde, biyolojik olarak parçalanabilen malzemeler kullanılması da iyi bir alternatif olarak değerlendirilebilir.

Okuyun: Biyobozunur Malzeme Nedir?

Okuyun: Balık Atıklarından Biyobozunur Plastik Ambalaj Üretildi

Tüm bu nedenlerle öncelikli olarak ekosistem üstünde en büyük olumsuz etkiye neden olan sanayi işletmeleri ile birlikte tüm işletmeler sürdürülebilirlik kavramını benimseyerek bu doğrultudaki uygulamaların hayata geçirilmesi yönündeki çalışmalarını artırarak devam ettirmelidir.

Sürdürülebilirlik, işletmeler açısından bakıldığında şirket çıkarlarının toplumsal çıkarlar ile çatışmadığı, sadece ekonomik açıdan büyümenin değil sosyal ve çevre konularının da şirket konularına dahil edildiği bir yönetim anlayışıyla bütünleşmesi ile gerçekleşebilir.

Buna paralel olarak sürdürülebilirlik konusunda bireylere de büyük sorumluluk düşmektedir. Bireyler öncelikle sürdürülebilirliğin önemini benimsemeli ve aydınlatma, ısınma, temizlik ve hatta beslenme gibi günlük yaşamlarındaki alışkanlıklarında değişikliğe giderek topluma örnek olmalı ve bu sayede geleceğe katkıda bulunmalıdır.

Tıklayın: Plastik Kullanımını Azaltacak 10 Müthiş Öneri

Kaynak: 1) Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2) Youmatter