Karbon Nötr Nedir ?

Karbon nötr nedir konusuna değinmeden önce karbon salımı ve sera etkisi konularına açıklık getirmek gerekir.

Güneşten gelen radyasyonun %30’u, gezegendeki bulutlar, buzullar ve diğer yansıtıcılar tarafından yansır ve başta karbondioksit, metan ve su buharı olmak üzere atmosferde bulunan gazlar tarafından tutulur, bu sayede Dünya ısınır. Işınların bu gazlar tarafından tutulmasına sera etkisi adı verilir. Sera etkisine yol açan gazlara ise sera gazları adı verilir.

Başlıca sera gazları karbondioksit, metan, azot oksit ve florlu gazlardır. Sera etkisi doğal bir süreç olup gezegenimizin ısısını yaşanabilir bir dengede tutmaktadır.

Detaylı Bilgi İçin Tıklayın: Sera Gazı Nedir?

Sera gazları atmosferde belirli bir oranda bulunmaktadır ancak bu gazlar atmosferde insan etkisi ile arttığında Yerküre’de ısınma büyük oranda artar ve bu da küresel ısınmayı ve beraberinde iklim değişikliğini tetikler.

Dünyamızdaki karbon kaynakları, fosil yakıt kullanımı, ormanların yıkımı, sentetik gübre kullanımı, bilinçsiz sanayileşme, kontrolsüz nüfus artışı gibi bir çok insan etkisi sonucunda kararlılığını yitirmiş ve beraberinde yaşanan küresel ısınma ve iklim değişikliği ile gezegenimizdeki canlı yaşamını tehdit etmektedir.

Sera Gazı Emisyonu ile Karbon Emisyonunun Farkı Nedir ?

Sera gazlarının büyük çoğunluğu karbon molekülü taşımaktadır. Kyoto Protokolü’nde sera gazı olarak kabul edilen altı gazdan dört tanesi (karbondioksit, metan, hidroflorür karbonlar, perflorokarbonlar) karbon molekülü barındırır. Bununla birlikte sera gazı emisyonları genellikle karbon eşdeğerleri olarak hesaplanır. Bu nedenle sera gazı emisyonu yerine karbon salımı veya karbon emisyonu tabirleri kullanılır.

Atmosferdeki insan kaynaklı sera gazı yoğunluğunun artış ivmesinin yükseldiği dönem, özellikle 1850’li yıllarda başlayan sanayi devriminin olduğu dönemdir. Sanayi devrimi ile birlikte küresel enerji talebi artmış ve bu artışı karşılayabilmek için fosil yakıtlar başta olmak üzere doğal kaynakların kullanımı ciddi oranda artış göstermiştir.

Bu dönemde temiz enerji kaynakları olarak bildiğimiz yenilenebilir enerjiye yatırım yapılsaydı belki de şu an içinde bulunduğumuz küresel ısınma tehdidi ile mücadele etmiyor olurduk.

Tıklayın:Küresel Isınma Dünya’yı ve Bizleri Nasıl Etkileyecek?

Enerji, üretim sürecinde en önemli girdi olarak karşımıza çıkar. Üretim yapan firmalar ve hane halkı ihtiyacı olan enerjinin %87’lik bölümünü fosil yakıtlardan karşılamaktadır. Bu da karbon emisyonlarının temel belirleyicisinin enerji ihtiyacı olduğunu gösteriyor.

Tüm bu nedenlerle karbon salımını düzenlemek isteyen kurumlar çeşitli çözüm yollarına başvurmaktadır. Bunlardan bir tanesi de karbon nötr tanımı ile karşımıza çıkan karbon nötr şirket ve karbon nötr ülke olma gibi uygulamalardır.

Karbon nötr nedir sorusunu yanıtlayacak olursak, karbon emisyonlarının değerlendirilerek karbon salımının dengelenmesidir.

Bir kişi veya kurumun oluşturduğu sera gazlarını dengelemek ve net olarak sıfır sera gazına ulaşabilmek için salınan sera gazı miktarına eşdeğer sera gaz salınımına engel olacak projeler gerçekleştirmek, mevcut tüketimin azalması için ise güneş, rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak ve çalışmalarını sertifikalandırmak karbon nötr olma yolunda atılacak önemli adımlardır.

İklim değişikliği ile mücadelede önemli bir role sahip olan karbon nötrleme için ülkeler kolları sıvamış durumda. Karbon Nötr Şehirler Birliği çatısı altında birleşen 20 şehir emisyon azaltımı için ciddi hedefler koydu. Dünyadaki 1,3 milyardan fazla insanı ve global ekonominin %43’ünü temsil eden, 220 hükümeti birleştiren Under2Coalition ise Paris Anlaşması doğrultusunda 2050 yılı için karbonsuzlaşma planları yapıyor. 612 şirket Science Based Targets çatısı altında bilim temelli hedefler yaklaşımını benimsiyor.

Karbon Nötr Olmak İçin Yol Haritası

Karbon nötr olma yolunda yerine getirilmesi gereken kriterler şunlar:

Hedef koymak: Karbon nötrlemek için kurumların ataması gereken ilk adım, ulaşılabilecek, gerçekçi ve şeffaf hedefler koymak.
Hedefi gerçekleştirmek: Karbon emisyonunun azaltılmasına yönelik koyulan hedefler için neler yapılabileceği belirlemek ve en büyük fark yaratan, en hızlı sonuç alınan alandan başlanarak ilerlemek hedefi gerçekleştirmek adına atılan önemli adımlardan.
Raporlamak: Hedefi gerçekleştirmek kadar karbon emisyonunun düzenli raporlanması da önem taşıyor. Düzenli raporlama yapmak hedefe ne kadar yaklaşıldığının en büyük göstergesi.
İşbirliği yapmak: Karbon emisyonunu nötrlemek adına enerji tüketim kaynaklarının değiştirilmesi yeterli olmayacaktır. Bu konuda farklı paydaşlar arasında yapılan işbirlikleri sayesinde ciddi oranda karbon emisyonu azaltılabilir.
Düzenlemeler yapmak: Özellikle fosil yakıta bağımlı sektörlerin bir an önce aksiyon alması adına hükümetler tarafından yapılacak düzenlemelere ihtiyaç duyuluyor. Karbon vergisi, karbon ticareti, karbon fiyatlaması gibi uygulamalar farklı ülkeler ve sektörlerde yaygınlaşıyor.
Finansal mekanizmalar geliştirmek: Düşük karbonlu sistemlere geçiş için kararlı olmak yeterli değil. Yüksek maliyetli projelerin hayata geçmesinde finansal destek oldukça kıymetli. Özellikle iklim değişikliğiyle mücadelenin finansmanı için tasarlanan yeşil/sürdürülebilir tahvil gibi yenilikçi ürünler bu konuda büyük fark yaratıyor.
Teknolojiye yatırım yapmak: Üretimden ulaşıma kadar bir çok alanda düşük karbonlu teknolojilere yatırım yapmak gerekiyor.
Çözümü doğada aramak: Karbon nötrlemede önemli bir değere sahip olan doğayı koruma, ağaçlandırma, arazi kullanımı ve deniz temizliği gibi konuların üstünde hassasiyetle durulmalı.

Toprak, ormanlar, denizler ve okyanuslar önemli karbon yutakları. Sera gazı emisyonlarını azaltıp karbon yutaklarının zarar görmesinin önüne geçmek ve bu sayede iklim değişikliğine dur demek için fazla zamanımız yok. Karbon nötr olma yolunda sanayiye ciddi sorumluluklar düşse de arz talep dengesini sağlayacak olan her bir bireyin farkındalığı ve desteği de azımsanmayacak kadar önemli.